Biz ýakynlaşmagy ugur edinýäris

Dünýäde uly göwrümli energiýa özgertmelerine zerurlyk duýulýan döwründe, Türkmenistan şu özgertmede möhüm orny eýeleýär. Bu barada “Türkmennebit” döwlet konserniniň başlygy Guwanç Agajanow çarşenbe güni Aşgabatda geçirilen “OGT-2024” halkara maslahatynda eden çykyşynda aýtdy.

Häzirki günde we ýakyn wagtda Türkmenistanyň energiýa we ykdysady garaşsyzlygyny üpjün edýän esasy çeşmeleri nebit we gazdyr. Bu nukdaýnazardan ählumumy we sebitdäki energiýa howpsuzlygyny üpjün etmekde Türkmenistan öňdebaryjy orny eýeleýär diýip, energiýa geçiş üçin çig mal harytlary atly maslahatda “Türkmennebit” DK başlygy çykyşynda belledi. Onuň çykyşy şol maslahatyň esasy çykyşy boldy.

Türkmenistanyň nebit-himiýa senagatynyň maýa goýum mümkinçiligi barada belläp, Agajanow, uglewodorod çig malynyň ýüze çykarylan ätiýaçlyklarynyň gury ýer böleginde-de, deňiz gurşawynda-da ulydygyny aýtdy.

Biziň ýurdumyz köp zady hödürläp biler Hazar deňziniň türkmen böleginde deňiz gurşawyndaky uglewodorod baýlyklaryny özleşdirmekden başlap, çykarmasy kyn bolan gury ýerden nebit ýatagyndan nebit çykarmakda innowasiýa tehnologiýalaryny ulanmaga we nebiti gaýtadan işleýän zawodlary döwrebaplaşdyrmaga çenli.

Türkmenistanyň nebit pudagyna maýa goýumlarynyň ileri tutulýan ugurlaryndan biri Hazar deňziniň uglewodorod baýlyklaryny özleşdirmekdir. Türkmen pudagy 30-dan gowrak ygtyýarly ugurlara bölünýär. Olaryň köpüsinde maýa goýujylar üçin gyzykly boljak ýeterlik geologiki we beýleki maglumatlar bar.

Türkmenistanyň kanunçylygy halkara nebit-gaz pudagynda tejribede belli bolan nebit pudagy boýunça ylalaşagyň islendik görnüşini ulanmak mümkinçiligini üpjün edýär, daşary ýurt maýadarynyň esasy kepilliklerini we hukuklaryny, ýönekeýleşdirilen we ýeňillikli salgyt ulgamyny üpjün edýär.

Önümi paýlaşmak hakynda ylalaşygyň çäginde, “Türkmennebit” DK deňizdäki nebit ýatagynda “Dragon Oil” we PETRONAS hemde gury ýerdäki nebit ýatagynda “ENI” we “Mitro” kompaniýalary bilen üstünlikli hyzmatdaşlyk edýär. Bar bolan we geljegi uly ýataklarda nebitiň çykarylyşyny ýokarlandyrmak maksady bilen hyzmat we beýleki şertnamalaryň çäginde ABŞ-nyň, Ýewropa-nyň, Singapuryň, Russiýa Federasiýanyň, Hytaýyň, BAE, Türkiýäniň we ş.m. öňdebaryjy kompaniýalary bilen hyzmatdaşlyk edilýär.

Ýakynda, konsern nebit we gaz önümçiligini güýçlendirmek üçin guýularyň aşaky çukury emele getiriş zolagyny bejermegiň fiziki we himiki usullaryny ulanmak boýunça halkara derejesinde bäsleşik yglan etdi.

Guwanç Agajanow nebiti gaýtadan işleýän we nebithimiýa pudagy şol sanda Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumy we Seýdiniň nebiti gaýtadan işleýän zawody barada çykyş etdi.

TNGIZT ýurtda öndürilýän senagat önümleriniň dörtden bir bölegini tutýar. Zawody döwrebaplaşdyrmak üçin 2 milliard ABŞ dollardan gowrak bolan ep-esli maýa goýumlary ösen tehnologiýalary ornaşdyrmaga, önümiň hilini ýokarlandyrmaga we nebiti gaýtadan işlemekde iň oňat dünýä tejribesini getirmäge mümkinçilik berdi.

Häzirki wagtda Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumy – Merkezi Aziýada iň ýokary halkara hil standartlaryna laýyk gelýän ýokary oktanly awto ulag benzini, awia kerosini, gidro usulda arassalanan dizel ýangyjy, nebit koksy, tehniki ýaglar, suwuklandyrylan gazy, polipropilen, ýyladyş ýagy, gurluşyk we ýol bitumy we beýleki nebithimiýa önümlerini öndüriji bolup durýar.

Seýdiniň nebiti gaýtadan işleýän zawody barada aýdylanda bolsa, Türkmenistan bu zawodyň binýadynda häzirki zaman nebit we nebiti gaýtadan işleýän toplum gurmagy meýilleşdirýändigi barada “Türkmenebit” DK başlygy habar berdi.

Agajanow, konserniň ekologiýa, daşky gurşawy goramak we howanyň üýtgemegine garşy göreş babatynda alyp barýan işlerine aýratyn ähmiýet berdi. Şeýlelik bilen, öndürilen ugurdaş gazyň hemmesi diýen ýaly konserniň ýedi gysyjy stansiýasynda gysylýar hem-de içerki we daşarky sarp edijilere satylýan gazlifti üçin ulanylýar.

Guýulara uzakdan gözegçilik etmek we gözegçilik etmek üçin kompressor, energiýa tygşytlaýjy enjamlary satyn almak üçin Ýewropanyň öňdebaryjy öndürijileri bilen şertnamalar baglaşyldy. Metan zyňyndylaryny azaltmak boýunça halkara hyzmatdaşlar bilen birnäçe taslama durmuşa geçirilýär.

ORIENT news

Foto: orient.tm