Biz ýakynlaşmagy ugur edinýäris

Parižde 10 günläp dowam eden maslahatlardan soň, Birleşen Milletler Guramasynyň Bilim, Ylym we Medeniýet meseleleri boýunça guramasynyň (ÝUNESKO) Bütindünýä mirasynyň sanawyna 170 ýurtda ýerleşýän 1248 sany Wýetnam: goșuldy. Bu sanawa ilkinji gezek Gwineýa-Bisau we Sýerra-Leone döwletleri hem goşuldy. Bu barada guramanyň resmi saýtynda habar berilýär.

Bu ýyl sanawa girizilmäge hödürlenen 32 ýadygärligiň arasynda 26-sy saýlanyp alyndy: olaryň 21-i medeni miras bolup, 4-si tebigy täsinlik, 1-i bolsa garyşyk görnüşli ýadygärlikdir. Täze sanawda Ýamaýkadaky syrly gark bolan “Garakçy şäheri”, Kambojadaky ýadygärlik toplumlary, Bawariýa şasy Lýudwig II-niň köşkleri (Disney multfilmlerindäki köşklere nusga bolanlar).

Mundan başga-da, sanawa Kambojadaky “Ölüm meýdanlary” hem girizildi – bu ýerde 1975–1979-njy ýyllarda häkimiýet başyndaky Gyzyl Khmerler millionlarça adamy (şol sanda aýallary we çagalary) jezalandyryp, köpçülikleýin guburlara jaýlapdy.

Sýerra-Leonäniň ilkinji ÝUNESKO Bütindünýä miras ýadygärligi – Gola-Tiwai toplumy – birnäçe onýyllyk dikeldiş işlerinden soň sanawa girizildi. Bu toplum 700 km² meýdany eýeleýän adybir milli seýilgähden hem-de ýakynlykda ýerleşýän Tiwai adasyndaky ýabany tebigat goraghanasyndan ybarat.

Bu tropiki tokaý öz wagtynda agaç çapyş we raýat urşy sebäpli howp astyndady, häzirki wagtda bolsa seýrek we ýitip barýan janlylar üçin ýaşaýyş ýeridir.

Sanawa girizilen ýadygärlikleriň ýerleşýän ýurtlary olary gorap saklamak borjuny öz üstüne alýarlar we bu maksatlar üçin BMG-den maliýe goldawyny alyp bilerler.

ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň 26 sany täze ýadygärligi:

Kambojanyň ýadygärlik toplumlary: represiýa merkezlerinden pikirleniş we rahatlyk ýerlerine çenli (Kamboja)

Bižagos adasynyň kenar we deňiz ekoulgamalary, Omati Minýo (Gwineýa-Bisau)

Gadymy Huttalyň medeni miras desgalary (Täjigistan)

Mandara daglaryndaky Diý-Gid-Biý medeni landşafty (Kamerun)

“Faýýa-Paleolandşaft” arheologik ýadygärligi (Birleşen Arap Emirlikleri)

Malaýziýanyň Tokaý ylmy-barlag instituty, Selangor tokaý seýilgähi (Malaýziýa)

Taryhdan öňki Sardiniýanyň jaýlanyş däpleri – “Ölüleriň öýi” (Italiýa)

Gola-Tiwai toplumy (Sýerra-Leone)

Hindistan: "Marathlaryň harby manzaralary" 12 fortdan ybarat toplum (Hindistan)

Karnak we Morbian kenarlaryndaky megalitler (Fransiýa)

Minoý köşk merkezleri (Gresiýa)

Kymgangsan dagy, deňziň ýanyndaky “Almaz dagy” (Demirgazyk Koreýa)

Mulanýe dagynyň medeni landşafty (Malawi)

Mens-Klint ak gaýalary (Daniýa)

Murujuga medeni landşafty (Awstraliýa)

Peruasu derýasynyň jülgesi (Braziliýa)

Banguçhon çeşmesiniň boýundaky petroglifler (Günorta Koreýa)

Horramabad jülgesindäki arheologik ýadygärlikler (Eýran)

Şulgan-Taş gowagyndaky gaýa suratlary (Russiýa)

Sardis we Bin-Tepe lidiýaly depeleri (Türkiýe)

XVII asyr Port-Royal arheologik toplumy (Ýamaýka)

Panama üsti kolonial trans ýuwaşumman .(Panama)

Bawariýa şasy Lýudwig II-niň köşkleri: Noýşwanştayn, Linderhof, Şahen we Herrenkimze (Germaniýa)

Wirikuta mukaddes ýerlerine barýan Wiksarika ugry – Tateuari Uahuýe (Meksika)

Si Sýanyň imperator guburlary (Hytaý)

Ýenty – Winngiýem – Konşon – Kiýepbak ýadygärlik we landşaft toplumlary (Wýetnam)

ORIENT

Foto: 1prof.by