4 müň ýyl ozal döredilen pomada häzirki döwürdäkä meňzeş bolup çykdy

24.02.2024 | 23:19 |

Gadymy müsürliler göz gabagyna çalynýan sürme bilen meşhur bolan bolsalar-da, haýran galdyryjy we takyklyk bilen döredilen arheologiki tapyndy gadymy eýranlylaryň ilkinji pomadany döreden adamlardygny äşgär edip biler.

"Scientific Reports" žurnalynda ýakynda çap edilen ylmy işde beýan edilişi ýaly, bürünç asyryna degişli Ahemeniler döwründen hem irki eýran siwilizasiýasyna degişli ýerde geçirilen gazuw-agtaryş işleriniň netijesinde tapylan goýy gyzyl garyndyny özünde jemleýän gadymy çüýşe gaby häzirki zaman makiýažynyň ähli aýratynlyklaryny öz içine alýar. Ýokardaky suratda mikroskopyň aşagyndaky pomadanyň mineral düzümi we onuň turbajyga meňzeş gabynyň şekili görkezilýär.

Eýranyň Padui we Tähran uniwersitetleriniň alymlar topary ylmy-barlaglaryň dürli usullaryny ulanyp, oýulyp ýasalan çüýşäniň içinden tapylan maddanyň mineral düzümini kesgitlediler.

Awtorlar gematitden (goýy gyzyl reňk berýär), marganitden, braunitden, galena, anglesit we ösümlik mumlaryndan ybarat bu garyndynyň häzirki pomadanyň düzümine meňzeş aýratynlyklary özünde jemleýändigini belleýärler.

Alymlaryň geçiren ylmy-barlaglary Ýakyn Gündogar sebitinde bürünç eýýamynda döredilen gözellik serişdesiniň ýagny biziň eýýamymyzdan ozalky 1687 - 1936-njy ýyllara degişlidigini görkezdi.

Gadymy siwilizasiýalardan alnan kosmetiki serişdeleriň köpüsine esasan ak pudralar, şeýle hem gara sürmeden alynýan gözüň töwereklerini garaltmak üçin ulanylan gözellik serişdesi degişli bolupdyr.

“Adamlar dodaklaryny haçan gyzyl reňke boýap başladylar? Adamlar dodaklaryny pomadalamak üçin ilki haýsy pigmentleri ulandy? Şol bir wagtyň özünde adamlar gurşuny agyz boşlugynda gözellik üçin ulanmagyň howplylygyndan habarlymydy?" ýaly soraglar alymlar tarapyndan ara alnyp maslahatlaşyldy.

Gadymy Eýranda ýaşan halkyň gözüň töwereklerini garaltmak we ýaňaklary gyzartmak üçin esasan gurşun karbonatlaryndaan ybarat kosmetiki serişdeleri taýýarlapdyrlar. Muňa garamazdan, täze tapylan dodaga çalynýan pomadada örän az mukdarda gurşun minerallary ulanylypdyr.

Nobatdaky açyş gurşun esasly maddalaryň köp ulanylmagynyň adam bedeni we derisi üçin zyýanlydygyna adamlaryň şol döwürde düşünip başlandyklaryny aňladyp biler. Gadymy pomada serişdesine ösümlikden alnan maddalaryň oňa ýakymly ys bermek üçin goşulandygyny aýtmaga esas berýär.

Alymlaryň geçiren barlagy häzirki döwürde meşhurlyga eýe bolan "Mac" ýa-da "L'Oreal" brendli pomadalaryň we beýleki kosmetiki serişdeleriň, olaryň gaplarynyň aslynyň gadymy Eýrandan gaýdýandygyny görkezýär.

Alymlaryň çaklamagyna görä, pomada gaby ýokary derejeli belli bir adam üçin hakyky ussat tarapyndan taýýarlanylypdyr. Sebäbi onda ýörite şekiljikler hem bar. Bu kosmetiki serişdeleri brendlemek işiniň has irki dörän döwründen gözbaş alandygyny görkezýär.

ORIENT news