Degişli spesifikasiýa standartlarynyň berjaý edilmeginiň zerurlygy we ähmiýeti: I bölüm

11.11.2024 | 13:00 |

Spesifikasiýa (ýöriteleşdirilen nama) standartlary kärhanalara hil, howpsuzlyk we daşky gurşaw jogapkärçiligini görkezmek üçin gymmatly binýady hödürleýär. Bu standartlar guramalaryň öndürijiligini seljerip we gowulandyrmak üçin ugurlary kesgitläp biljek esasy görkezijini üpjün edýär. Ykrar edilen spesifikasiýa standartlararyna eýerip, kärhanalar ygtybarlylygyny ýokarlandyryp, täze müşderileri özüne çekip we bazarda bäsdeşlik ukybyny gazanyp bilerler. Mundan başga-da, sertifikatlaşdyrmak töwekgelçiligi we çykdajylary azaltmaga we umumy iş netijeliligini ýokarlandyrmaga kömek edip biler. Netijede, bazaryň häzirki bäsdeşlikli we berk düzgünli şertlerde gülläp ösmek isleýän kärhanalar üçin degişli sertifikatlaşdyrma standartlaryny saýlamak möhümdir.

Şu günki söhbetdeşlikde «Standart Hyzmat» maslahat beriş hususy kärhanasynyň başlygy Aýgül Orazowa, belli bir işlerine laýyklykda kärhanalar üçin degişli sertifikatlaşdyrmak standartlarynyň giňişleýin seljermesini geçirer.

Halkara standartlary we spesifikasiýalary, esasanam häzirki globallaşan azyk senagatynda, dünýädäki adamlar tarapyndan sarp edilýän önümleriň howpsuzlygyny we hilini üpjün etmekde möhüm rol oýnaýar. Sarp edijileriň howpsuzlygyny üpjün etmek, marka abraýyny goramak we global söwdany ýeňilleşdirmek üçin kärhanalar berk hil we howpsuzlyk standartlaryna boýun bolmalydyrlar.

Azyk senagatynyň boýunça dört sany esasy spesifikasiýa Hazard Analysis and Critical Control Points (HACCP), Food Safety System Certification (FSSC), Halal sertifikatlaşdyrma we Global Good Agricultural Practices (GLOBALG.A.P.) Bu spesifikasiýalar azyk önümleriniň öndürilmegini, işlenilmegini we howpsuz we etiki taýdan dogry ýerlenmegini kepillendirmekde möhüm ähmiýete eýedir.

Hazard Analysis and Critical Control Points (HACCP) azyk howpsuzlygy üçin möhüm bolan howplary kesgitleýän, baha berýän we gözegçilikde saklaýan, azyk howpsuzlygyna yzygiderli öňüni alyş çärelerini üpjün edýän çemeleşmesidir. HACCP düşünjesi ilkinji gezek Pillsbury kompaniýasy, ABŞ-nyň Azyk we derman serişdeleri müdirligi we kosmonawtlar üçin azyk howpsuzlygyny üpjün etmek üçin Milli awiasiýa we kosmos dolandyryş gullugy tarapyndan 1960-njy ýyllarda işlenip düzüldi. Häzirki wagtda HACCP azyk howpsuzlygyny dolandyrmak üçin esasy ýörelge bolup, azyk kärhanalaryndan başlap, azyk korporasiýalaryna çenli degişlidir.

Food Safety System Certification (FSSC) ISO 22000 standartyna esaslanýan azyk howpsuzlygyny dolandyryş ulgamynyň sertifikatlaşdyrmak ulgamydyr. FSSC Bütindünýä Azyk Howpsuzlygy Başlangyjy (GFSI) tarapyndan ykrar ediljek sertifikatlaşdyrmak ulgamynyň talaplaryna laýyk gelmek üçin işlenip düzüldi. FSSC spesifikasiýasy ilkinji öndürijilerden başlap satyjylara çenli azyk üpjünçiligi zynjyryndaky ähli guramalara degişlidir we azyk önümleriniň howpsuzlygyny we hilini üpjün etmäge kömek edýändir.

HALAL sertifikatlaşdyrma musulman sarp edijilere ýa-da yslam ýurtlaryna önüm eksport edýän kärhanalar üçin möhümdir. Iýmit önümleriniň musulmanlaryň iýmit talaplaryna laýyk gelmegini üpjün edýär. Halal sertifikady rugsat edilýän iýmitler we mallary soýmak amallary babatynda yslamyň iýmit kanunlaryna esaslanýar. Dünýädäki musulman ilatynyň köpelmegi dowam edýändigi sebäpli azyk senagatynda halal spesifikasiýa has möhümdir.

Global Good Agricultural Practices (GLOBALG.A.P.) azyk önümleriniň howpsuzlygyny we hilini üpjün etmäge kömek edýän oba hojalygy önümçiligi üçin halkara standartlar toplumydyr. GLOBALG.A.P. ekin öndürmek, maldarçylyk we suw hojalygy ýaly köp sanly ugurlaryny öz içine alýar. GLOBALG.A.P. sertifikady azyk senagatynda has möhümdir, sebäbi sarp edijiler azyk önümçiliginiň daşky gurşawa we sosial täsirine has köp üns berýärler.

Bu spesifikasiýalary durmuşa geçirmegiň peýdalary köp. Şu sertifikatlar kärhanalar üçin azyk howpsuzlygyny ýokarlandyrmaga, ýatlamalar we iýmit bilen baglanyşykly keseller töwekgelçiligini azaltmaga we müşderileriň ynamyny ýokarlandyrmaga kömek edip biler. Sarp edijiler üçin sertifikatlaşdyrma satyn alýan önümleriniň ýokary howpsuzlyk we hil standartlaryna laýyk gelýändigini kepillendirýär. Mundan başga-da, kepilnama kärhanalara täze bazarlara çykmaga we dünýä bazaryndaky bäsdeşlik ukybyny ýokarlandyrmaga kömek edip biler.

Ulanylan edebiýatlar:

1. Luning, P.A., Marcelis, W.J., & Rovira, J. (2006). Food Safety Management in the Perspective of the Food Supply Chain: A Review. Food Control, 17(11), 1345-1354.

2. Rahman, M.M. (2010). Halal Certification Issues and Challenges: An Integrated Approach. Journal of Islamic Marketing, 1(1), 107-117.

3. Curtis, T. (2017). Agricultural Certification: Global Standards and Processes. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 30(6), 819-834.