Biz ýakynlaşmagy ugur edinýäris

Russiýanyň Türkmenistandaky Ilçisi Iwan Wolynkin ORIENT-niň habarçysy bilen söhbetdeş boldy:

– Jenap Ilçi, Size sorag bermäge mümkinçilik döredendigi üçin Size minnetdarlygymy bildirmäge rugsat ediň. Olaryň birinjisi: Siz Türkmenistan bilen Russiýanyň arasyndaky özara gatnaşyklaryň haýsy esasy ugurlaryny biziň ýurtlarymyzyň arasyndaky strategiki hyzmatdaşlygyň çäginde görkezip bilersiňiz?

– Soragyňyz üçin sag boluň. Ilki bilen, iň ýokary derejedäki açyk dialogy belläsim gelýär. Biziň döwlet Baştutanlarymyz yzygiderli telefon arkaly söhbetdeş bolýarlar we ikitaraplaýyn görnüşde duşuşýarlar. Şeýlelik bilen, şu ýyl Türkmenistanyň Prezidenti hormatly Serdar Gurbangulýewiç Berdimuhamedow maý we oktýabr aýlarynda Moskwa bardy. Golaýda Russiýanyň Prezidenti Wladimir Wladimirowiç Putin görnükli şahyr we akyldar Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyna bagyşlanan “Döwürleriň we siwilizasiýalaryň özara arabaglanyşygy — parahatçylygyň we ösüşiň binýady” atly halkara forumyna gatnaşmak üçin Aşgabatda saparda boldy.

Mundan başga-da, maý aýynda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Mälikgulyýewiç Berdimuhamedow “Russiýa — Yslam dünýäsi” XV halkara ykdysady forumyna gatnaşmak üçin Russiýa Federasiýasynda saparda boldy. Bu ösüşleriň dowamy hökmünde, ýokary derejeli türkmen wekiliýeti ýakyn wagtda geçiriljek “BRICS” sammitine gatnaşmak üçin Kazana çagyryldy. GDA-nyň döwlet Baştutanlarynyň däp bolan resmi däl duşuşygy dekabr aýynda Sankt-Peterburgda geçirilmegi meýilleşdirilýär.

Bularyň hemmesi, ýurtlarymyzyň ýolbaşçylarynyň strategiki hyzmatdaşlyga laýyklykda birek-birege ynanmak esasda aragatnaşyk saklaýandygyny ýene bir gezek tassyklaýar. Moskwanyň birek-birege hormat goýmak we deňhukuklylyk ýörelgelerine esaslanýan Aşgabat bilen taryhyň dowamynda kemala gelen gatnaşyklara ýokary baha berýändigini tassyklap bilerin.

– Türkmenistanda halkara çäreleriniň guralyş derejesine Siz nähili baha berýärsiňiz we Magtymguly Pyragynyň ýubileýine bagyşlanyp geçirilen forum Sizde nähili täsirler galdyrdy?

– Bilýäňizmi, men siziň ajaýyp ýurduňyzda indi ikinji ýyl bäri işleýärin we halkara çärelerini guramagyň iň ýokary derejede gurnalmagy Türkmenistanyň ýüzüdigini aýdyp bilerin. Ýadyňyzda bolsa, maý aýynda GDA-nyň Hökümet Baştutanlary Geňeşiniň mejlisi Russiýa Federasiýasynyň Hökümetiniň Başlygy Mihail Wladimirowiç Mişustiniň gatnaşmagynda Aşgabatda geçirildi. Sentýabr aýynda wekilleriň wekiliýet düzümini paýtagtdaky maýa goýum forumy bir ýere ýygnady.

Ahyrynda, şu aý Aşgabatda görnükli şahyr we filosof Magtymguly Pyragynyň 300 ýyllyk ýubileýi mynasybetli 24 ýurduň wekilleri ýygnandy, olaryň arasynda 10 sany döwlet ýolbaşçylary, şeýle hem 8 sany halkara guramanyň ýolbaşçylary bar. Şol günler “Saglygy goraýyş, bilim we sport Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe” atly halkara sergi geçirildi.

Bu möhüm çäreleriň üstünlikli geçirilmegi Türkmenistanyň islendik möhüm halkara çäresini geçirmäge taýýardygyny ýene-de bir gezek tassyklady we özboluşly hakyky Bitaraplyk derejesi, dünýäniň gün tertibindäki iň çylşyrymly meseleler boýunça sammitleri geçirmek üçin meýdança bolmaga mümkinçilik berýär.

Aýry-aýrylykda, Aşgabadyň ajaýyp infrastrukturasyny – giň şaýollary, ajaýyp myhmanhanalary, duşuşyklar we gepleşikler üçin häzirki zaman meýdançalaryny bellemek isleýärin. Ilkinji gezek “Ak şähere” gelen rus kärdeşlerimiz, örän arassalygy we oýlanyşykly binägärligi bilen hemişe haýran galýarlar. Aşgabatyň Merkezi Aziýanyň merjeni diýlip atlandyrylmagy ýöne ýerden däl.

– Jenap ilçi, Russiýa Magtymguly Pyragynyň 300 ýyllygy mynasybetli geçirilen dabaralara goşuldy, Siziň pikiriňizçe, iki ýurduň häzirki zaman gatnaşyklarynda türkmen nusgawy şahyrynyň mirasynyň ähmiýeti nähilli?

– Magtymguly Pyragynyň Astrahan oblastynyň Funtowo obasynda birnäçe wagt ýaşandygy taryhy hakykat. Ýeri gelende aýtsak, 2019-njy ýylda hormatly Gurbanguly Mälikgulýewiç Berdimuhamedowyň başlangyjy bilen Gündogaryň beýik şahyry we akyldarynyň adyny göterýän mekdebiň gurulmagy simwoliki mana eýedir.

Bilşiňiz ýaly, türkmen nusgawy şahyrynyň doglan gününiň 300 ýyllygy Russiýada giňden bellenilýär. Ugurdaş festiwallar, ylmy maslahatlar, tegelek stollar, okuw maslahatlar, sergiler we beýleki medeni çäreler Moskwada, Sankt-Peterburgda, Kazanda we Astrahanda geçirildi. Bu, Russiýada geçirilen we geçiriljek dabaralaryň geografiýasyndan hemmesi däl.

Ýaňy-ýakynda, 30-njy sentýabrda, Moskwada, M.I.Rudomino adyndaky Bütinrussiýa Daşary ýurt edebiýaty döwlet kitaphanasynyň merkezi eýwanynda Magtymguly Pyragynyň heýkeliniň açylyş dabarasy geçirildi. Gün tertibinde Sankt-Peterburgda şahyryň ýadygärligini gurmak meselesi bar.

Russiýanyň Prezidenti Wladimir Wladimirowiç Putin “Döwürleriň we siwilizasiýalaryň özara arabaglanyşygy — parahatçylygyň we ösüşiň binýady” atly halkara forumyň umumy mejlisinde eden çykyşynda Magtymguly Pyragynyň kitaplarynyň öýlerde sarpa goýulýan ýadygärlik hökmünde saklanýandygyny, Beýik Watançylyk urşy ýyllarynda bolsa, türkmen gerçeklerini şahyryň goşgularyny, şol sanda maşgalasyndan we ýakynlaryndan gelen hatlaryny okap söweşjeň ruhyny güýçlendiripdirler diýip, belledi.

Belli bolan waka, Magtymguly Pyragynyň kiçi göwrümli kitaby göni manyda biziň esgerimiziň janyny halas edipdir. Söweşleriň birinde duşmanyň oky esgeriň döşündäki jübüde duran goşgular ýygyndysyndan geçip bilmedi. Meniň bilşime görä, şu güne çenli bu täsin kitap Türkmenistanyň Döwlet medeniýet merkeziniň Döwlet muzeýinde saklanýar. Bu waka tanymal alym we ýazyjy Seýitniýaz Ataýewde bolup geçdi.

Jemläp aýtsam, Magtymguly Pyragynyň beýik ynsanperwer, türkmen şygyrýetiniň we edebiýatynyň düýbüni tutujy hökmünde görülmegini mynasyp hasaplanýar we eserleri we baý döredijilik mirasy dünýä medeniýetiniň altyn gaznasyna dogry goşuldy.

– Russiýanyň Prezidenti Wladimir Putin Aşgabatdaky forumda Magtymgulynyň filosofiýasy bilen baglanyşykly möhüm pikirleri aýtdy...

– Wladimir Wladimirowiç Putin çykyşynyň ikinji bölüminde häzirki zaman halkara gatnaşyklar ulgamy we umuman dünýä tertibi barada Russiýanyň garaýşy barada aýtdy. Wladimir Putin “ähliumumy parahatçylygy we hemmetaraplaýyn ösüşi diňe her bir halkyň pikirini göz öňünde tutmak bilen üpjün edip boljakdygyny, şol bir wagtyň özünde her bir döwletiň özygtyýarly ugruna, öz dünýägaraýşyna, däp-dessurlaryna we dini garaýyşlaryna bolan hukugyna hormat goýmak bilen üpjün edilip bilinjekdigini aýtdy. Häzirki wagtda Russiýa özygtyýarlylygyny we jemgyýetçilik-medeni aýratynlygyny gorap saklamaga we berkitmäge synanyşýar we däp-dessurlaryna laýyklykda we milli bähbitlere esaslanýan sazlaşykly ösüş ýollaryny gözleýär” diýip belledi.

Russiýanyň we Türkmenistanyň halkara giňişliginde, şol sanda Magtymguly Pyragynyň filosofiki çemeleşmesiniň ruhunda çykyş etmegini simwoliki hasaplaýaryn. Galyberse-de, türkmen akyldary ýokary dostluk we hoşniýetli goňşuçylyk ýörelgeleriniň berkidilmegini goldady we ylalaşyk we jogapkärçilik, sabyrlylyk we düşünişmek, hormat we raýdaşlyga çagyryp, pikirlerini indiki nesillere ýetirmäge çalyşdy.

Forumyň çäginde Russiýa Federasiýasynyň Prezidenti Wladimir Putin bilen Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň arasynda netijeli duşuşyk geçirildi. Köpmaksatly Ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ähli ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy. Rus lideri, Türkmenistanyň Prezidenti bilen gowy şahsy we iş gatnaşyklarynyň bardygyny nygtady we ýurtlarymyzyň arasyndaky strategiki hyzmatdaşlygyň üstünlikli ösýändigini belledi. Russiýanyň Prezidenti, bu ynamly we ýakyn gatnaşyklaryň esaslary türkmen halkynyň Milli Lideri, hormatly Gurbanguly Mälikgulýewiç Berdimuhamedow tarapyndan goýlandygyny aýratyn belläp geçdi.

– Iwan Kirillowiç, Siziň pikiriňizçe, Russiýa bilen Türkmenistanyň arasyndaky hyzmatdaşlygyň çäginde şu ýyl bolup geçen haýsy medeni wakalar iň ähmiýetlisi?

– Şu ýyl hakykatdanam bilelikdäki ynsanperwer taslamalar üçin netijeli ýyl bolandygyny kanagatlanma bilen aýtmak isleýärin. Ýakynda Türkmenistanda Russsiýanyň Medeniýet günleri tamamlandy, bu Adygeýiň “Nalmes” halk tanslary döwlet akademiki ansamblynyň, Moskwanyň Döwlet akademiki filarmoniýasynyň solisti Dmitriý Masleýewiň çykyşlary, şeýle hem “Russiýanyň gurnama mozaikasy” we “Çaýkowskiniň planetasy” atly tematiki sergileri bilen ýatda galypdy. Mundan başga-da, rus artistleri Aşgabatda bolmagy Mukamlar köşgüniň sahnasy bilen çäklenmedi. Festiwalyň çäginde türkmen kärdeşleri üçin ussatlyk sapaklaryny hem geçirdiler.

Ozal ýylyň dowamynda Türkmenistanyň ýaşaýjylaryna Rus kinosy we Animasiýa günleri, “Mosfilm” kino konserniniň 100 ýyllygy mynasybetli çeper filmleriň görkezilişi, rus aşhanasy festiwaly, “Türk hory” we “Soprano” döredijilik toparlarynyň şeýle hem Tatarystanyň Döwlet akademiki simfoniki orkestriniň çykyşlary hödürlendi.

Bu çäreleriň hemmesi, medeni we bilim pudagynda depginli ösýän rus-türkmen hyzmatdaşlygynyň ajaýyp mysallarydyr.

– Beýik Watançylyk urşunda gazanylan Ýeňşiň 80 ýyllygynyň rus-türkmen gatnaşyklary üçin ähmiýetine nähili baha berýärsiňiz we ony bellemek üçin haýsy çäreler meýilleşdirilýär?

– Dogrusyny aýtsam, indiki ýyl Sowet halkynyň faşistik basybalyjylardan gazanylan Beýik Ýeňşiň 80 ýyllygynyň belleniljekdigine ynanamok. Türkmenistanyň ýolbaşçylaryna umumy gymmatlygyz bolan we Gyzyl Goşunyň gahrymanlaryna bagyşlanan ýadygärlikleri we ýadygärlik toplumlaryny aýawly saklamak üçin alyp barýan işleri üçin minnetdarlygymy aýdasym gelýär. Russiýanyň Ýeňiş gününi bellemek baradaky başlangyçlarynyň elmydama ýolbaşçylardan we şeýle hem ýurduň ýaşaýjylary tarapyndan gyzgyn seslenme tapýandygyny görmek begendirýär.

Birnäçe gezek aýdyşym ýaly, sowet halkynyň yhlasly agzybirligi netijesinde faşizmden üstün çykmak başartdy. 2025-nji ýylda olaryň nesilleri Aşgabatda ölmez-ýitmez polk hatyra çäresi bolar we şeýlelik bilen ýer togalagyna köpden bäri garaşylýan parahatçylygy getiren ata-babalarmyuzyň batyrlygyna we edermenligine hormat goýarlar diýip umyt edýärin.

Geljekki taslamalarymyzy bu möhüm sene mynasybetli mälim etmek isleýärin. Ilçihananyň golaýynda Ýädigärlik seýilgägini döretmegi, şol ýyllaryň aýdymlary we meşhur harby-watançylyk filmleriniň görkezilişleri bilen däp bolan konsertleri geçirmegi meýilleşdirýäris. Däp bolşy ýaly, Beýik Watançylyk urşunda gazanylan umumy Ýeňişe bagyşlanan harby ýadygärliklerde we döredijilik agşamlarynda gül desseleri goýmak çäreleri guralar.

Mundan başga-da, arhiw suratlary we Türkmenistanyň ýerli ilatynyň Beýik Watançylyk urşunyň söweş meýdanlarynda görkezen gahrymançylyklarynyň beýany bolan albom çykarmagyň üstünde işleýäris. Galyberse-de, biz entäk eziz gahrymanlarymyzy ýatlaýarkak, olar hemişe ýüregimizde ýaşar.

– Jenap ilçi, Russiýanyň Türkmenistandaky ilçihanasynyň konsullyk bölüminiň işi we raýatlara edilýän hyzmatlaryň hilini ýokarlandyrmak üçin nähili çäreler görülýär?

– Türkmenistanyň raýatlarynyň arasynda Russiýa syýahat etmäge hemişe gyzyklanma bar. Biraz statistiki maglumatlary getireýin. 2024-nji ýylyň üçünji çärýeginde Ilçihananyň konsullyk bölümi 85 müňden gowrak wiza berdi, şolardan 18 müňüsi bilim üçin , 51 müňüsi syýahat üçin wizalardyr. Bu sanlar 2023-nji ýylyň 3-nji çärýeginiň netijeleri bilen deňeşdirilende ep-esli ýokarydyr we syýahatçylyk üçin berlen wizalarynyň sany boýunça iki esse ýokary boldy.

Şol bir wagtyň özünde, köp mukdarda bolmagyna garamazdan – her gün ortaça 200 adam diňe wiza almak üçin bize gelýär – raýatlara konsullyk bölümine baranlarynda resminamalarynyň mümkin boldugyndan tassyklanmagy hem-de gelýänleriň özleri hem taýýarlykly bolmaklary üçin öňünden maslahat bermäge çalyşýarys,. Munuň üçin konsullyk işinde täze interaktiw çemeleşmeleri özleşdirýäris.

Şeýlelik bilen, Ilçihananyň işgärleriniň tagallasy bilen elektron nobat ulgamy arkaly kabul etmek we elektron wiza sowalnamasyny tabşyrmak üçin ädimme-ädim wideo görkezmeleri taýýarlandy we internetde köpçülige elýeterli bolatr ýaly ýerleşdirildi. Sentýabr aýynda, Aşgabatdaky Rus öýünde, amaly okuw maslahatyny gurnadyk, şol döwürde ilçihananyň hünärmenlerine islendik adam sorag bermäge mümkinçilik döredildi.

Bu format ýüz tutanlaryň gyzgyn seslenmesini tapdy we ahyrynda söhbetdeşlik iki sagat töweregi wagt aldy, konsullyk bölüminden başga-da Russiýada ýokary bilim almak mümkinçiligi we Russiýanyň migrasiýa kanunçylygynyň dürli taraplary ara alnyp maslahatlaşyldy.

Raýatlar bilen doly işlemek üçin resmi “kagyz” çemeleşmesiniň ýeterlik däldigine, elmydama aýratyn bolan dürli ýagdaýlara has gowy düşünmäge we iň amatly çözgüt tapmaga mümkinçilik berýän janly aragatnaşyk diýseň möhüm orun eýeleýändigine ynanýaryn.

Ilçihananyň we onuň bölümleriniň işleri, synlar we minnetdarlyk, raýatlaryň kabul edilişiniň hilini ýokarlandyrmak baradaky teklipler hakda her gün okaýaryn. Bu seslenmelere ýokary baha berýäris we işimizi guranymyzda gelýänleriň pikirlerini göz öňünde tutmaga synanyşýarys.

– Iwan Kirillowiç, iş wagtyňyzyň köpdügine garamazdan söhbetdeşlik üçin wagt sarp edendigiňiz üçin Size sag bolsun aýtmaga rugsat ediň, şeýle hem Size we Russiýa Federasiýasynyň Türkmenistandaky ilçihanasynyň işgärlerine iki dostlukly halklarymyzyň arasyndaky dostlugy we hyzmatdaşlygy mundan beýläk berkitmek ugrunda alyp barýan işleriňizde üstünlik arzuw edýärin.

ORIENT

Foto: orient.tm