Biz ýakynlaşmagy ugur edinýäris

22-nji maýda Aşgabat şäherinde ýerleşýän Şekillendiriş sungaty muzeýinde “Yzzat Gylyjow we Italiýa” atly sergisiniň açylyş dabarasy boldy. Serginiň açylyşa daşary ýurtly ilçiler we halkara guramalaryň wekilleri, türkmen medeniýetiniň görnükli wekilleri, şol sanda meşhur suratkeşleri, sungaty öwrenijiler we beýleki ýörite myhmanlar gatnaşdy.

Yzzat Gylyjowyň şahsyýetiniň gerimi, türkmen sungatynda tutuş bir sungat döwrüni kesgitleýär, abraýy we täsiri inkär edip bolmaýar we “tomaşaçy” sowgady dünýäni tüýs ýürekden görmek bilen haýran galmaýar. Sergi suratkeşiň baý döredijilik terjimehalynyň bir sahypasyny görkezýär, ýöne bu sahypa wagtyň geçmegi bilen tükeniksiz ýaly görünýär. Şoňa göra bu - owadan Italiýa, reňkler bilen pikirlenýän adamyň gözleri bilen görnüşleri duýýar we durmuşdan gaýtalap bolmajak lezzet alýar.

Geň galdyryjy. Bu söz "Ýewropany talamak" metaformasyna (meňzetmesine) ylhamlandyrdy. Zewsiň gudraty ýaly, Yzzat Gylyjow Italiýanyň şeýle göze ilýän we özüne çekiji jadysyny alýar we açyk deňze alyp gidýär. Ol suratlara möhür basýar, ýöne özüne bendi etmeýär ýa-da zynjyr bermeýär, ýöne kanwadaky galyň, dykyz reňleriň aňyrsynda gizlenýän görünmeýän bir zatlar, ulludan dem almaga sebäp bolýar berýär.

Birnäçe wagtlap onuň suratlaryna göz aýlasaňyz, her urgy, nokat, boýag zolaklary urup başlaýar we tekiz geometrik şekil bilen gurşalan ähli giňişlik fiziki taýdan yrgyldylar bilen gurşalandyr. Çarçuwalar dargaýar we “Narnia üçin gapy” açylýar. Biziň ýagdaýda göz öňümizde Italiýa janlanýar.

Italiýanyň Türkmenistandaky ilçisi Luigi Ferrari, serginiň açylyş dabarasynda çykyşynda belleýşi ýaly Dante we Petrarkaň bu ýurdy atlandyryşy ýaly Yzzat Gylyjowyň Bel paese romanynyň” käbir detallary açdy.

Rim, Wenesiýa, Florensiýa, Neapol (ybadathananyň gümmeziniň aşagyndaky saz ýaly) - türkmen suratkeşiniň Italiýa birnäçe gezek eden sapary wagtynda bolan ýerleri. Geografiki ugur döwrüniň çuňňur çeper mazmunyndan Galkynyş döwründen ýagny Mikelanjelodan we Leonardo da Winçiden başlap, Makkýaoliniň hereketlerinden we häzirki zaman sungatynyň soňky ugurlaryna çenli çuňňur çeper mazmuna eýe boldy.

Gylyjowyň Italiýa bolan söýgüsi garşylykly bolupdyr. Ol 1964-nji we 1972-nji ýyllarda Wenesiýa biennalesine çagyrylan we sergide suratlary sergilenen ilkinji türkmen suratkeşidigini Ferrari öz çykyşynda belläp geçdi.

"Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygynyň bellenilýän ýylynda italiýan-türkmen medeni gatnaşyklaryny ösdürmäge gatnaşmagymyz bizi buýsandyrýar" – diýip, ilçi “Yzzat Gylyjow we Italiýa” atly çeperçilik taslamasyny hödürledi.

Şeýle hem, rus ýazyjysy Dostoýewskiýiň “Gözellik dünýäni halas eder” diýen sözlerine salgylanyp, Yzzat Gylyjowyň sungata bahasyna ýetip bolmajak goşandyny belläp geçdi. Diplomat, bu taslamany goldaýandyklary üçin Türkmenistanyň Hökümetine şol sanda Medeniýet ministrlige, Daşary işler ministrlige, Aşgabdaky Şekillendiriş sungaty muzeýine, şeýle-de hem suratkeşiň gyzlaryna - Italiýa bilen Türkmenistanyň arasyndaky giň medeni mirasy we döredijilik gatnaşyklaryny gorap saklamaga goşan goşandy üçin üçin minnetdarlygy bildirdi.

Çäräniň dowamynda Yzzat Gylyjowyň gyzy Maral Gylyjowa, Aşgabatdaky Italiýanyň ilçihanasyna sergide görkezilen eserleriň birini sowgat berdi.

Çykyşlardan, gutlaglardan soň “Gylyjowyň” işleri bilen Italiýa gapylar açyldy we deňziň ysy geldi. Gün suw kanallarynyň we dar köçeleriň, metjitleriň depeleri we agaçlaryň üstleri, gaýaly ýollar, gadymy meýdançalar, köprüler, töwerekler bilen ylgaýardy, diwarlaryň, penjireleriň, awtoulaglaryň, adamlaryň aç-açanlygy we dinamiki çyzgylary çägeli sagadyň reňkli dänelere meňzeýärdi.

Çotganyň dürs niýetlenen ýere degmegi bilen, barlygyň titreýän dolulygy görkezilýär. Her fasadyň aňyrsynda öz rowaýaty, her penjiräň aňyrsynda öz durmuş hekaýasy, her agajyň öz güýji bar, her bir adamyň öz ykbaly bar. Bularyň hemmesi bilelikde we baky wagt akymynda.

Bir tarapdan, şeýle ajaýyp syn, hyýaly däl, ýöne pikiriň aňyrsynda we şol bir wagtyň özünde ahyrky nokady ýok wagty finito däl ýaly görünýär, sebäbi hemme zat dowam edýär. Eýýäm başga bir tomaşaçynyň gözi bilen...

ORIENT news

Foto: orient.tm