Biz ýakynlaşmagy ugur edinýäris

Ýakynda Türkmenistanyň Bitaraplyk güni mynasybetli, Maýa Kuliýewa adyndaky Türkmen milli konserwatoriýasynyň uly zalynda kompozitor, Türkmenistanyň halk artisti, Magtymguly adyndaky Döwlet baýragynyň eýesi Daňatar Hydyrowyň döredijilik agşamy geçirildi.

Konsert başlamazdan ozal, “Sazyň taryhy” konserwatoriýanyň müdiri, uly mugallym Bahargül Ýakubowa Daňatar Baýramowiç Hydyrowyň döredijilik ýoly barada çykyş etdi. Bu görnüş dürli tomaşaçylary özüne çekýän konserwatoriýanyň konsertleri üçin adaty boldy we köpler üçin hakykatdan hem awtoryň terjimehaly bilen tanyşmak arkaly aýdym diňlemäge taýýarlaýan goşmaça maglumatlary öwrenmek gyzyklydy.

Kompozitor 1953-nji ýylyň 25-nji dekabrynda Aşgabadyň golaýyndaky Gökdepe obasynda dünýä indi. Oglanyň ykbalyna, agtygynyň hemmetaraplaýyn bilim almagyna ähli taraplaýyn goşant goşan atasy Hydyr aga uly täsir edipdir. 1960-njy ýylda Daňatar orta mekdepde okuwa başlady we şol bir wagtyň özünde mandolin çalmagy öwrendi.

Ýedi ýyldan soň Geokdepäniň sazçylyk mekdebine akkordeon synpynda okuwyna başlaýar we şol bir wagtyň özünde aýdym-saz klubyna gatnaýar we dürli üflenip çalynýan saz gurallaryny çalýar we ýerli “Gökdepe Mukamy” ansamblynyň çäginde çykyş edýär.

Tejribeli halypalar ýaş Daňatar Hydrowyň dogabitdi aýdym-saz zehinini görüp, oňa goldaw berdiler şeýlelik bilen ol, iki ýylda bäş ýyllyk okuw meýilnamasynyň doly kursyny tamamlady. Gökdepe sazçylyk mekdebiniň ilkinji uçurymy bolup, ol 1969-njy ýylda Daňatar Öwezow adyndaky Türkmen döwlet sazçylyk mekdebiniň Taryh we nazaryýet bölümine okuwa girdi. Onuň ilkinji kompozisiýasy ýaş şahyr Orazdurdy Atahanowyň goşgularyna esaslanan “Gökdepäm” aýdymydy.

Mekdepde ýaş sazanda Walentin Iwanowiç Mitkalýow bilen fortepiano hem-de saz teoriýasyny öwrenip başlaýar we fortepianoda birnäçe aýdym üçin ilkinji kompozisiýalaryny döredýär. Weli Muhadow, Nury Halmämmedow, Aman Agajykow, Rejep Rejepow ýaly kompozitorlaryň eserleri oňa mysal bolup biler. Şol bir wagtyň özünde görnükli bagşy Sahy Jepbarowyň we Çary Täçmämedowyň döredijiligine haýran galyp, professional halk aýdym-sazynyň çylşyrymlylygyny öwrenýär.

1970-nji ýylda Pýotr Iliç Çaýkowski adyndaky Moskwadaky aýdym-saz mekdebinde okamak üçin zehinli ýaşlaryň arasyndan Daňatar Hydyrow hem saýlanýar. Bu ýerde onuň halypalary bolan Konstantin Konstantinowiç Bataşow (kompozisiýa), Ýuriý Nikolaýewiç Holopow (saz görnüşleriniň derňewi, polifoniýa) bardy.

Daňatar Hydyrow bu mekdebi gutarandan soň, N.A. Rimskiý-Korsakow adyndaky Leningrad (Sankt-Peterburg) döwlet konserwatoriýasynda professor Sergeý Mihaýlowiç Slonimskiniň we kompozitor Gennadiý Iwanowiç Banşikowyň kompozisiýa bölüminde okaýar. Gutardyş işinde ýaş kompozitor goboe, fagota, skripka we wiolonçeli üçin üç bölümli simfoniýasyny hödürledi.

Hydyrow Aşgabat şäherine gaýdyp gelip, Daňatar Öwezowyň adyny göterýän Türkmen döwlet sazçylyk mekdebinde mugallymçylyk edip başlaýar we şol bir wagtyň özünde Medeniýet ministrliginiň teatrlar we aýdym-saz edaralarynyň repertuarynyň we redaksiýasynyň redaktory bolup işleýär. Ondan soň Mylly Täçmyradow adyndaky Türkmen döwlet filarmoniýasyna ýolbaşçylyk etdi.

Kompozitor köp ýyllap Magtymguly adyndaky milli sazly drama teatrynda işledi. Şu günki gün Daňatar Hydyrow, Maýa Kuliýewa adyndaky Türkmen milli konserwatoriýasynda, Kompozisiýalar kafedrasynda mugallymçylyk işini dowam etdirýär.

Kompozitoryň eserleriniň arasynda Magtymgulynyň, Gurbannazar Ezizowyň, Annaberdi Agabaýewiň, Gözel Şagulyýewanyň, Atageldi Annaýewiň, Gowşutgeldi Daňatarowyň we başgalaryň goşgularyna esaslanýan spektakllar, çeper filmler, aýdymlar we romanslar bar.

Konsertde “Ajaýyp şäher Arkadag”, “Bize parahatçylyk gerek”, “Gülgüne güller” aýdymlary kamera orkestri (çeper ýolbaşçysy we dirižor Nury Muhiýew) we hor topary tarapyndan (horçylar Ýelena Moskwiçewa we Rano Orunowa) ýerine ýetirildi.

Kompozitoryň kamera gurallaryny ýörite fortepiano bölüminiň talyplary Şayslam Komiljanow - "Sonatina" we Abadan Meredowa - "Imitasiýa" hödürlediler. Üflenip çalynýan saz gurallary hünäri boýunça okaýan talyplar Işangulyýew Gurbanguly we Orazow Kuwwat “Gobo we klarnet üçin üç miniatýura”-ny ýerine ýetirdiler.

Kameranyň wokal eserleri ýaş mugallymlar we konserwatoriýanyň talyplary tarapyndan ýerine ýetirildi. Şeýlelik bilen, “ýekelikde aýdym aýtmak” kafedrasynyň talyby Dünyägözel Begaliýewa “Owlagym” we “Çyk, güneş, çyk” (Gurbannazar Ezizowyň goşgulary esasynda) aýdymlaryny aýtdy, oňa bir topar üflenip çalynýan saz gurallary ýoldaş boldy. Gowşutgeldi Daňatarowyň goşgularyna esaslanan “Maňa söýgi bagyşla” aýdymy ýerine ýetirileninde kamera orkestrine Kowus Bäşimow tarapyndan ýolbaşçylyk edildi.

Krişli saz gurallarynda kwartet (çeper ýolbaşçysy Bahram Dolyýew) we solist Aman Amanow Magtymgulynyň goşgulary esasynda “Aşyk boldum” aýdymyny ýerine ýetirdi.

Halk saz gurallary ansambly (çeperçilik ýolbaşçysy, Türkmenistanyň at gazanan sungat işgäri Omar Igamow) Türkmenistanyň halk artisti Atageldi Garyagdyýewiň, talyplar Baýramtäç Gandymowa we Azat Bazarowyň ýerine ýetiren wokal kompozisiýalaryna ýoldaş boldy.

Şeýle-de “Gadymy dag rowaýatlary” filminden saz ýaňlandy. Konsertiň soňky çykyşy, kamera orkestri, hor we solist Begenç Gaýypowyň ýerine ýetiren Döwletgeldi Annamyradowyň goşgularyna esaslanan “Şöhrat size Arkadag” watançylyk aýdymy boldy.

Jemal AGAJANOWA

Foto: TMK