Biz ýakynlaşmagy ugur edinýäris

4-nji aprelde Samarkantda taryhy ilkinji “Merkezi Aziýa — Ýewropa Bileleşigi” görnüşindäki birinji sammiti geçirildi ýagny onuň çäginde bu sebitiň bäş ýurduň ýolbaşçylary, şeýle hem ÝB-iň esasy institutlarynyň – Ýewropa geňeşiniň we Ýewropa komissiýasynyň ýolbaşçylary duşuşdy. Duşuşygyň netijeleri boýunça, hyzmatdaşlyk barada bilelikdäki Jarnama gol çekildi we iki sebitiň ykdysady, ynsanperwer we tehnologiki integrasiýasyna gönükdirilen köp sanly başlangyç toplumy tassyklandy.

Duşuşyk Özbegistanyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýew başlyklyk etmeginde geçirildi. Şeýle hem wekiliýetiň düzümine Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Täjigistanyň, Türkmenistanyň Baştutanlary hem-de Antonio Koşta we Ursula fon der Lýaýen ýaly Ýewropanyň öňdebaryjy liderleri gatnaşdy.

Prezident Serdar Berdimuhamedow öz çykyşynda aşakdaky esasy mowzuklara ünsi jemledi:

Duşuşygyň formatynyň ähmiýeti. Merkezi Aziýa – Ýewropa Bileleşigi görnüşinde ýokary derejeli gepleşikleri geçirmegiň ähmiýeti gatnaşyklary çuňlaşdyrmak we berk hyzmatdaşlygy gurmak baradaky umumy islegiň subutnamasy hökmünde nygtaldy.

Sebitdäki parahatçylyk, howpsuzlyk we durnuklylyk. Sebit bilen ÝB-niň arasyndaky ozaly bilen BMG-niň tagallalarynyň çäginde syýasy-diplomatik hyzmatdaşlyk konstruktiw orny nygtalyp, bilelikdäki işiň örän möhüm wezipeleriniň arasynda görkezildi.

Merkezi Aziýanyň geljegine garaýyş. Sebiti parahat, ykdysady taýdan özüne çekiji, durnukly we öňünden aýdyp boljak, geosyýasy dawalardan azat görmek islegi beýan edildi.

Türkmenistanyň Bitaraplygynyň orny. BMG-niň Baş Assambleýasynyň biragyzdan kabul edilen “Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygy” atly Kararnamasyna üns çekildi we ony goldandyklary üçin minnetdarlyk bildirildi.

Owganystandaky ýagdaýy düzgünleşdirmek. Sebit we ählumumy howpsuzlyk üçin möhüm mesele hökmünde kesgitlenildi.

Türkmenistanyň esasy başlangyçlary:

Ýewropa Bileleşigi bilen netijeli energodialog. Täze derejede çynlakaý energodialoga we iş ýüzündäki ädimleri ätmäge berk taýýarlyk tassyklandy.

“Ýaşyl” energetikanyň ösüşi. Bu ulgamda iş ýüzünde bilelikdäki taslamalary durmuşa geçirmek, elektrik energiýasyny öndürmegiň kuwwatyny artdyrmak we üstaşyr geçirýän ýurtlaryň birleşen tagallasy bilen Ýewropa eltmek teklip edildi.

Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri pudagyndaky hyzmatdaşlyk. Ýel we Gün energiýasyny peýdalanmakda hem biz ýewropaly hyzmatdaşlar bilen işlemäge taýýardygy şeýle hem wodorod energetikasy babatda hyzmatdaşlygyň geljegine garamak üçin açyklygy mälim edildi.

Gündogar — Günbatar hem-de Günbatar — Gündogar ulag-kommunikasiýa geçelgeleriniň ösüşi. Hazarüsti ugrunyň we Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň kuwwatyny, şeýle hem ýol ulgamynyň möhüm orny nygtaldy.

Hazar deňziniň düýbünden kabelleri geçirmek. Ýewraziýa sebitinde energetika, ykdysady, ulag durnuklylygyny üpjün etmek üçin bu taslamanyň ykdysady esasynda peýdalary we ähmiýeti bellenildi.

Üpjünçilik taslamalaryna ÝB-niň maýa goýumlaryny çekmek. Şeýle gatnaşygyň öz wagtyna ýetendigine we maýadarlara Ýewropa bilen söwdany giňeltmek üçin iň amatly şertleri hödürlemek üçin taýýardygyna ynam bildirildi. Harytlary iberijileri we alyjylary goldamagyň maksatnamasyny taýýarlamak mümkinçiligine seretmegi teklip edildi.

Medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlygy giňeltmek. Ýewropa Bileleşiginiň bilim maksatnamalarynyň (TACIS-TEMPUS, ERASMUS-MUNDUS, DARYA, ERASMUS+) netijeliligi bellendi we ýokary hünärli bilim ulgamynda bilelikdäki taslamany ösdürmek teklip edildi.

Bilelikdäki ylmy webarlag taslamalaryny işjeňleşdirmek. Taryh, arheologiýa, etnografiýa, medeni-taryhy mirasyň ýadygärliklerini gorap saklamak boýunça hyzmatdaşlyk teklip edildi.

Syýahatçylyk alyşmalaryny ösdürmek. Ekologiýa we etnografiýa syýahatçylygynyň belli bir maksatly bilelikdäki maksatnamalaryny taýýarlamagyna gyzyklanma bildirildi.

“Merkezi Aziýa — Ýewropa Bileleşigi” görnüşine mundan beýläkde işjeň gatnaşmak. Hyzmatdaşlygy dowam etdirmek we işjeňleşdirmek meselesinde berk oňyn garaýyş tassyklandy.

Umuman, Türkmenistanyň Prezidentiniň çykyşy, ýurduň Ýewropa Bileleşigi bilen özara gyzyklanýan dürli ugurlarda işjeň hyzmatdaşlyga taýýar, ygtybarly we jogapkär hyzmatdaş hökmünde ornuny nygtamaga gönükdirildi. Sebit howpsuzlygy, energetika hyzmatdaşlygy we ulag düzümini ösdürmek meselelerine aýratyn üns berildi.

Sammit hyzmatdaşlygyň esasy ylalaşyklaryny we strategiki ugruny kesgitleýän bilelikdäki Jarnama gol çekilmegi bilen tamamlandy. Gazanylan ylalaşyklary ýerine ýetirilmegini üpjün etmek maksady bilen wise-premýerleriň derejesinde Hemişelik hyzmatdaşlyk toparyny döretmek we her ýylda duşuşyklaryny geçirmek meýilleşdirilýär.

ORIENT

Foto: ec.europa.eu