Biz ýakynlaşmagy ugur edinýäris

18-nji fewralda Türkmenistanyň diplomatik işgärleriniň güni mynasybetli, Türkmenistanyň DIM-niň Halkara gatnaşyklary institutynda “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly: halkara gatnaşyklary berkitmekde diplomatiýanyň orny” atly halkara ylmy maslahat geçirildi.

Baýramçylyk maslahatyna Türkmenistanyň diplomatik gullugynyň ýolbaşçylary, işgärleri we weteranlary, Türkmenistanda işleýän diplomatik wekilhanalarynyň we halkara guramalarynyň wekilhanalarynyň ýolbaşçylary we işgärleri, ýokary okuw mekdepleriniň professor-mugallymlary we talyplary, şeýle hem jemgyýetçilik guramalarynyň ýolbaşçylary, milli we daşary ýurt KHBS-niň wekilleri gatnaşdylar. Maslahatyň açylyş dabarasynda Prezident Serdar Berdimuhamedowyň diplomatik işgärlerine iberen gutlagy okaldy.

Türkmenistanyň Daşary işler ministri Raşid Meredow ýygnanlaryň öňünde çykyş edip, türkmen diplomatiýasyna, onuň häsiýetli aýratynlyklaryna, kemala gelşine we iş netijelerine, milli aýratynlyklaryň, dessurlaryň, adatlaryň we dünýägaraýşyň çuňňur daýanç gatlaklaryndan üzňe, taryhy nukdaýnazardan aýra seredilip bilinmejekdigine ünsi çekdi.

Diplomatiýanyň, halkara syýasatynyň beýleki düzüm bölekleri ýaly kyn döwri başdan geçirýändigi äşgärdir. Gynansagam, soňky ýyllarda dünýäniň daşary syýasasy ýagdaýy has çylşyrymlaşdy, çynlakaý dawalar we gapma-garşylyklar ýüze çykdy. Bularyň hemmesi diplomatiýa gönüden-göni täsir etdi. Onuň düýp manysy we maksatlary üýtgedi, diplomatiýanyň dili we täri ýoýulýar hem-de halkara hukugynyň kadalaryna görnetin biperwaý garalýar.

Bularyň hemmesi halkara aragatnaşygyna jogapkär we konstruktiw gatnaşyjylaryň hemmesini aladalandyrýar. Ýagdaýy kadalaşdyrmak we çökgünligi ýeňip geçmegiň hakyky ýolunyň diplomatiýany dialogyň we hyzmatdaşlygyň serişdesi hökmünde öňki wezipesine gaýtarmakdygy äşgär boldy.

Meredow soňky günlerde we hepdelerde şeýle dialogyň ilkinjisi, ýöne möhüm alamatlaryny synlaýandygymyzy aýtdy. Türkmenistan muny goldaýar. Türkmen halkynyň Milli Lideri tarapyndan birnäçe ýyl mundan ozal öňe sürlen – garşydaş pikirlenmä bil baglamak, iru-giç gapma-garşylygy we netijesizligini görkezer we parahatçylygyň ýeke-täk ýoly we kepilligi hormat we deňhukukly dialogdyr diýen pikiri muny doly tassyklaýar. Şunuň bilen baglylykda, 2021-nji ýylda Türkmenistan tarapyndan öňe sürlen “Dialog – parahatçylygyň kepili” atly ählumumy başlangyç, şu günler dünýä syýasatynda syn edilýän aç-açan oňyn duýduryşlaryň we wakalaryň ýüzünde gaty dogry we uzak görünýän ýaly görünýär.

BMGÖM-niň Türkmenistandaky Hemişelik wekili Narine Saakýan öz çykyşynda diplomatiýanyň häzirki zaman dünýäsinde möhümdigini aýdyp, parahatçylygy berkitmek, durnukly ösüşi ösdürmek we ählumumy çagyryşlary çözmek üçin güýçli guraldygyny belledi. Saakýan, Türkmenistanyň oňyn Bitaraplyk ýörelgelerine ygrarlydygyny we parahatçylygy we ynanyşmagy berkitmek boýunça halkara tagallalaryna işjeň gatnaşýandygyny aýtdy.

BMG-niň ilçisi, şeýle hem, ykdysady ösüş, durmuş goraglylygy, daşky gurşawy goramak we demokratik institutlary berkitmek ýaly dürli ugurlarda Türkmenistan bilen BMGÖM-niň arasyndaky üstünlikli hyzmatdaşlygy nygtady. Ol BMGÖM-iň Türkmenistan bilen hyzmatdaşlygyna ýokary baha berýändigini we Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek üçin bilelikdäki işi dowam etdirmäge taýýardygyny belledi.

BMGÖM-niň Hemişelik wekili Türkmenistanyň diplomatlarynyň hünär borçlaryny mundan beýläkde üstünlikli ýerine ýetirjekdigine, ýurduň halkara abraýyny berkitmäge we daşary syýasat başlangyçlaryny öňe sürmäge goşant goşjakdygyna ynam bildirdi.

Ýewropa Bileleşiginiň Türkmenistandaky ilçisi Beata Peksa häzirki wagtda dünýäniň çylşyrymly we yzygiderli üýtgeýän meseleler bilen ýüzbe-ýüz bolýandygyny aýtdy. Halkara ýagdaýy esasanam Ýewropa Bileleşiginde we Merkezi Aziýada, soňky onýyllyklarda iň çynlakaý synaglary başdan geçirýär. Bu hakykat diplomatiýanyň möhüm ähmiýetini nygtaýar – goranyşyň birinji ugry hökmünde diplomatiýa. Häzirki döwürde öňküsinden has köp, biziň köpçülikleýin tagallalarymyz, hünär ussatlygymyz we dialoga bolan ygrarlylygymyz bu dartgynly döwürleri başdan geçirmek üçin netijeli ähmiýete eýedir diýip, ÝB-niň ilçisi aýtdy.

Şu nukdaýnazardan, Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň gazananlaryny belläp geçdi. 1991-nji ýylda döredilen gününden bäri ministrlik çalt depginde 151 ýurt bilen gatnaşyklary ýola goýup, 49 halkara guramasynyň işine işjeň gatnaşyp, berk diplomatik ulgamy döretdi. Türkmenistanyň daşary ýurtlardaky 40 diplomatik wekilhanasy, şeýle hem bu ýerde wekilçilik edilýän 37 sany daşary ýurt ilçihanasy we 13 sany halkara guramasy ählumumy gatnaşyga berk ygrarlydygyny görkezýär. Bu missiýalar syýasy, ykdysady, medeni we ynsanperwer ugurlarda hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny ösdürmek üçin möhüm meýdança bolup hyzmat edýär.

Ilçi, şeýle hem, Türkmenistanyň geljekki diplomatlary taýýarlamaga üns berýändigini belledi. Halkara gatnaşyklar instituty, Dolandyryş we tehniki işgärleri taýýarlamak merkezi hem-de “Türkmenistanyň daşary syýasaty we diplomatiýasy” gymmatly neşir diplomatik ýolbaşçylaryň geljekki nesliniň bilim almagyna we Türkmenistanyň daşary syýasatyna has çuňňur düşünmäge ýardam edýär.

ÝB-niň Aşgabatdaky wekilhanasy barada durup geçip, Beata Peksa Türkmenistan bilen ÝB-niň arasyndaky berk gatnaşyklara we Türkmenistanda akkreditlenen beýleki 23 döwletiň ilçihanalary bilen ýakyn hyzmatdaşlyga goşant goşýan ÝB-ne agza dört döwletiň missiýalary bilen özara gatnaşygy belläp geçdi.

Ählumumy ýagdaýyň, esasanam Ýewropa Bileleşigi we Merkezi Aziýa ýaly sebitlerde biziň üçin görlüp-eşidilmedik kynçylyk döredýändigini aýtdy. Bu çylşyrymly halkara ýagdaýy, dünýä taryhynyň bu täsin döwründe hünär ussatlygy ýokarlandyrmagy we diplomatik tagallalary güýçlendirmegi talap edýär.

Dabaraly çärede şeýle hem Türkiýe Respublikasynyň, Hytaý Halk Respublikasynyň, Malaýziýanyň, Beýik Britaniýanyň we Demirgazyk Irlandiýanyň Birleşen Patyşalygynyň, Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň Türkmenistandaky Ilçileri çykyş etdiler.

Hususan-da, ABŞ-nyň ilçisi Elizabet Rud häzirki zaman dünýäsinde diplomat bolmagyň manysy barada öz pikirlerini paýlaşdy. Ilçiniň pikiriçe, diplomatiýa adam gatnaşyklary, ynanyşmagy we başgalara düşünmek islegi arkaly milli bähbitleri ösdürmegiň sungaty hökmünde garalýar.

Çalt sanly aragatnaşyk dünýäsinde adaty diplomatiýanyň gymmaty barha sorag astyna alynýar. Käbirleri soraýarlar: haçanda döwlet ýolbaşçylary biri-biri bilen we dünýäniň köpçüligi bilen islendik wagt sanly ulgamyň serişdeleri arkaly göni aragatnaşyk gürleşip bilenlerinde, näme üçin dünýäniň künjeklerinde ilçihanalar we diplomatlar gerek?

Elizabet Rud bu soraga jogap bermek bilen meşhur amerikan diplomaty Bill Bernsiň sözlerini getirdi: “Häzirki zaman sanly we wirtual gatnaşyklar dünýäsinde entägem adaty adam gatnaşyklaryna alternatiwa ýok – işewürlikde, romantikada, diplomatiýada”. Ilçi bu aýdylanlaryň üstüni meşhur amerikan žurnalisti Edward R.Marrouwyň ýarym asyr mundan ozal aýdan sözleri bilen ýetirdi: “Halkara aragatnaşyk zynjyryndaky hakykatdanam möhüm baglanyşyk, şahsy aragatnaşyk arkaly iň gowy kesilen soňky üç futdyr – haçan-da bir adam beýlekisi bilen gürleşende”.

Bu adam gatnaşyklary, bu “soňky üç fut”, diplomatiýanyň ýüregi bolup galýar. COVID pandemiýasy döwründe öwrenişimiz ýaly, hiç bir sanly aragatnaşyk adamlaryň arasynda baglanyşyk döredýän şahsy gatnaşyklaryň ornuny tutup bilmez diýip, ilçi Rud belledi.

Diplomatik korpusy birleşdirmek ugrundaky yzygiderli tagallalary üçin “ony tutuş karýeramda iň birleşen topara öwürmek” üçin türkmen tarapyna minnetdarlyk bildirip, ilçi diplomatiýany bagbançylyk bilen deňeşdirdi. Diplomat adam gatnaşyklarynyň tohumyny yzygiderli ekýär, olary suwarýar, olaryň ösüşini we gülleýşini synllaýar, haşal otlary aýyrýar we kynçylykly günlerde zähmetiniň miwelerini paýlaşýar.

Biziň Aşgabatdaky diplomatik bagymyz, kabul edýän hökümetiň myhmansöýerligi we hoşniýetliligi hem-de birek-birege etýän tagallalarymyz netijesinde gülläp ösýär. Haçanda diplomatlar hökmünde biri-birimiz hakda alada edenimizde, diplomatiýanyň ikinji möhüm bölegini ýagny ynanyşmagy döredýäris diýip, ilçi aýtdy.

BMG-niň Baş Assambleýasynda Türkmenistanyň başlangyjy bilen kabul edilen Kararnama laýyklykda 2025-nji ýyl Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly diýlip yglan edildi. Ýurtlaryň arasynda ynam bolmasa tutuş dünýäde parahatçylygy gurmak mümkin däl. Şonuň üçin ýurtlarymyzyň diplomatik wekilleri bu ynamy berkitmeli diýip, Elizabet Rud kärdeşlerini çagyrdy.

BMG-niň Baş Assambleýasynyň Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly baradaky kararnamasynda bellenilişi ýaly “parahatçylyk we ynanyşmak tapawutlary kabul etmegi we başgalary diňlemek, ykrar etmek, hormatlamak we baha bermek ukybyny öz içine alýar”. Ilçi Birleşen Ştatlarynyň adyndan halkara diplomatiýasynda özboluşly we konstruktiw orny eýelemegine mümkinçilik berýän Türkmenistanyň oňyn Bitaraplyk syýasatyna üýtgewsiz goldawyny mälim etdi.

"Goý, bu Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly bütin dünýädäki meseleleri çözmekde öňegidişlik getirsin we diplomatik tagallalarymyz has ygtybarly dünýä getirsin!" - diýip, ilçi çagyrdy.

Hytaýyň Türkmenistandaky ilçisi Sýan Naýçen öz çykyşynda Hytaý bilen Türkmenistanyň arasyndaky gatnaşyklara ünsi jemledi, soňky ýyllarda iki ýurduň liderleriniň strategiki ýolbaşçylygy netijesinde ähli taraplaýyn strategiki hyzmatdaşlygyň täze derejesine ýetdi. Ýurtlarymyzyň arasyndaky syýasy ynam çuňlaşmagyny dowam etdirýär, dürli ugurlarda özara peýdaly hyzmatdaşlyk hil taýdan täze derejä çykýar we Hytaý bilen Türkmenistanyň arasyndaky umumy ykbal jemgyýetiniň esaslary barha berkleşýär.

Dünýä häzirki wagtda bir asyrda görlüp-eşidilmedik üýtgeşmeleri başdan geçirýär we adamzat görlüp-eşidilmedik çagyryşlar bilen ýüzbe-ýüz bolýar. Hytaý bilen Türkmenistanyň ösüşe meňzeş çemeleşmelere, meňzeş medeni gymmatlyklara we gabat gelýän halkara garaýyşlara eýedir. Hytaý tarapy, hytaý-türkmen gatnaşyklarynyň hemmetaraplaýyn, deňagramly we köptaraplaýyn ösüşini bilelikde ösdürmek üçin, ynanyşmak arkaly hyzmatdaşlyk etmek bilen, türkmen tarapy bilen ýakyn hyzmatdaşlygy dowam etdirmäge taýýardyr diýip, ilçi şeýle täsirli beýan etdi.

Türkiýe Respublikasynyň Türkmenistandaky ilçisi Ahmet Demirok öz çykyşynda Türkmenistanyň Bitaraplygyny ählumumy üýtgeşmelerden we meselelerden uzak durmak üçin däl-de, tersine, olaryň çözgütlerine konstruktiw goşant goşmak üçin ulanýandygyny aýtdy. Dünýäniň ynananyşmaga, dialoga we parahatçylyga zerurlygy duýulýan wagtynda Türkmenistanyň dostluga we durnuklylyga çagyrmagyň ähmiýetine ynanýar.

Şeýle hem ol, indiki hepde Türkiýede Türkmenistanyň Mejlisiniň Başlygyny, söwda gatnaşyklaryna gözegçilik etýän Ministrler kabinetiniň başlygynyň orunbasaryny we Bilim ministrini kabul etmäge taýýarlyk görýändigini, Ankara bilen Aşgabadyň arasyndaky gatnaşyklaryň diňe umumy bähbitlere esaslanman, eýsem birek-birege hormat goýmak esasynda çuňňur ruhy baglanyşyklara esaslanýandygyny aýtdy.

Malaýziýanyň Türkmenistandaky ilçisi Mohd Suhaimi Ahmad Tajuddin hem öz gezeginde diplomatiýanyň halkara gatnaşyklarynyň çylşyrymly meselelerini çözmekde ilkinji goranyş ugry bolup galýandygyny aýtdy. Diplomatlaryň wezipesi – gapma-garşylyklaryň öňüni almak, gatnaşyk köprülerini gurmak we özara düşünişmegi ösdürmekden ybaratdyr. Diplomatiýa başa barmasa, netijeleriniň betbagtçylykly bolup biljekdigini taryh görkezdi. Şonuň üçin ählumumy çagyryşlary çözmekde we hyzmatdaşlyk dünýäsini ösdürmekde hem-de öňegidişlik gazanmakda biziň ýerine ýetirmeli wezipämiz öňküsinden has möhümdir diýip, ilçi aýtdy.

Malaýziýa sebitleýin we ählumumy parahatçylyga netijeli goşant goşan Türkmenistanyň bitaraply ýörelgelerine ygrarlydygyna ýokary baha berýär. Hemişe üýtgeýän geosyýasy şertlerde, Türkmenistanyň bitaraplyk ýörelgelerine esaslanýan daşary syýasaty çylşyrymly halkara gurşawynda hereket etmek, goňşular we beýleki ýurtlar bilen netijeli gatnaşyklary üpjün etmek üçin strategiki çemeleşme bolup hyzmat edýär diýip, Mohd Suhaimi Ahmad Tajuddin nygtady.

Ol Prezident Serdar Berdimuhamedowyň 2024-nji ýylyň 18-19-njy dekabrynda Kuala-Lumpur şäherine amala aşyran ilkinji resmi saparyny ýada saldy, bu ikitaraplaýyn gatnaşyklarda möhüm tapgyra we täze köp başlangyçlar üçin hereketlendiriji güýje öwrüldi. Mundan başga-da, Kuala-Lumpurda 23-24-nji aprelde Türkmenistanyň ykdysadyýetine daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek boýunça halkara forum geçiriler.

Ilçiniň pikirine görä, Türkmenistanyň halkara ulag geçelgelerini ösdürmek baradaky strategiki garaýşy şol sanda Gazagystan we Owganystan bilen hyzmatdaşlygy, Türkmenistan-Owganystan-Päkistan-Hindistan (TOPH) gaz geçirijisiniň gurluşygy, Balkan welaýtyndaky täze howa menzili we sebitara baglanyşyk pudagyndaky beýleki başlangyçlary ýokary baha mynasypdyr.

Maslahatyň çäginde Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynda sergi guraldy, onda daşary ýurt ilçihanalary we halkara guramalary milliligini görkezýän bezegler bilen bezelen we maglumat beriji stendlerini hödürlediler.

Sergi medeniýetleriň we däp-dessurlaryň hakyky kaleýdoskopyna öwrüldi. Ilçiler we beýleki myhmanlar eksponatlary gyzyklanma bilen synladylar, dostlukly salamlaşmalar, hödürlenen materiallar barada pikirlerini we täsirlerini, soňky täzelikleri ara alyp maslahatlaşdylar we bilelikde işlemegiň geljegi barada pikirleri resmi däl ýagdaýda paýlaşdylar.

Hünär baýramçylygy mynasybetli Türkmenistanyň parahatçylyk söýüjilikli, oňyn daşary syýasatynyň durmuşa geçirilmegine goşan şahsy goşantlary üçin bu gullugyň halypalaryna “Türkmenistanyň ussat diplomaty” diýen tapawutlandyryş nyşany hem-de degişli şahadatnama dabaraly ýagdaýda gowşuryldy.

Asylly däbe görä, Türkmenistanyň daşary syýasat strategiýasynyň durmuşa geçirilmegine işjeň gatnaşýandyklary üçin diplomatik gullugyň ýaş işgärlerine we Türkmenistanyň DIM-iň Halkara gatnaşyklary institutynyň şu ýyl okuwy tamamlaýan tapawutlanan talyplaryna Daşary işler ministrliginiň diplomlaryny gowşurmak dabarasy boldy.

DIM-iň Halkara gatnaşyklary institutyndaky maslahat tamamlanandan soňra, ýokary okuw mekdepleriniň döredijilik toparlarynyň gatnaşmagynda baýramçylyk konserti geçirildi.

ORIENT

Foto: orient.tm