Hytaýyň çöl dolandyryş tejribesi Afrikanyň landşaftlaryny özgerdýär
12.05.2025 | 01:50 |
Hytaý bilen Afrika ýurtlarynyň arasyndaky hyzmatdaşlyk gurak çölleri janly ekoulgamlara öwürýär. Sinszýanyñ Ekologiýa we geografiýa Instituty hytaý çöl dolandyryş usullaryny ulanyp, Mawritaniýada 6,58 akr öň ulanylmaga ýaramaz çöl ýerinde innowasion Hytaý-Afrika ýaşyl tehnologiýa seýilgähini döredýär.
Bu başlangyç Afrikada artýan çölleşme çökgünligini çözmekde möhüm ädim bolup, Hytaýyň çöl sebitlerinde işlenip düzülen barlagdan geçen tehnologiýalaryň peýdalanylmagyny alamatlandyrýar. Hytaýyň Takla-Makan çölünden Sahara geçirlen tehnologiýalar onlarça ýyllyk ylmy barlaglara we amaly ulanyşa esaslanýar. XIEG-niň alymlary çöl dolandyryşda üstünlik gazanan usullaryny Afrikanyň şertlerine uýgunlaşdyrdylar.
Hytaýyň çöl dolandyryş tejribesi Takla-Makan çölünde köp ýyllyk işleriň dowamynda kämilleşdirildi, bu ýerde alymlar hereket edýän çäge zolagyny durnuklaşdyrmakda we durnukly oba hojalygyny döretmekde möhüm üstünlik gazandylar. Takla-Makan çölünde şuňa meňzeş taslamalar soňky on ýylda 6000 gektardan gowrak çöl ýerini öndürijilikli topraga öwürdi we bu Afrika başlangyjynyň konsepsiýasynyñ subutnamasy boldy.
Bu uýgunlaşmalar çöl şertlerinde ygtybarly işleýän ýöriteleşdirilen gün energiýasy ulgamlaryny öz içine alýar. Bu ulgamlaryň kömegi bilen suwy iň ýokary netijelilik bilen ulanýan akylly suwaryş ulgamlary işleýär – suw ýetmezçiligi oba hojalygyna we ýaşaýyş nokatlaryna howp salýan ýerlerde bu örän möhüm. Hytaýyň çöl dolandyryş usullary suw sarp edilişini adaty suwaryş usullaryna garanyňda 60%-e çenli azaltmakda aýratyn üstünlik görkezdi.
Taslama iki aýratyn, emma özara baglanyşykly zolakdan ybarat. Ýaşyl tehnologiýa seýilgähi ylmy-barlaglaryñ we işläp taýýarlamalaryñ merkezi bolup hyzmat edýär, bu ýerde alymlar çöl ekoulgamlaryny öwrenýärler we durnukly çöl dolandyryşy üçin täze usullary işläp düzýärler. Olar ýerli şertlere laýyk tehnologiýalary uýgunlaşdyrmaga we ýerli hünärmenleri bu tehnologiýalar bilen işleşmäge öwretmäge gönükdirilýär. Uglerod tokaý hojalygy görkezme zolagy bolsa bu tehnologiýalaryň amaly taýdan ulanylyşyny görkezýär – bu ýerde çöl ýerleriniñ öndürijilikli meýdana öwrülmegi bilen bir wagtda atmosfera çykýan kömürturşy gazy tutulýar.
Takla-Makan çölündäki taslamalar çöl şertlerine uýgunlaşdyrylan ösümlikleriň 85%-den gowrak ýaşaýyş derejesini görkezdi, bu bolsa Afrika taslamasynyň ýetmäge çalyşýan ölçegidir.
Mawritaniýa çölleşmäniň howplary bilen ýüzbe-ýüz bolýar, bu ýagdaý azyk howpsuzlygyna we ykdysady durnuklylyga howp döredýär. Hytaý-Afrika ýaşyl tehnologiýa seýilgähi bu meseleleri döwrebap suw tygşytlaýjy ulgamlaryň kömegi bilen, çöl topraklaryny oba hojalygyna laýyk getirmegiň usullary we ýerli derejede iş ýerlerini döretmäge gönükdirilen durnukly ösüş usullary arkaly göni çözýär.
Gün energiýasy bilen dolandyrylýan çöl gözegçiligi ulgamlary, çölüň çylşyrymly şertlerine niýetlenen gaýtadan dikeldilýän energiýa ulgamlary arkaly işleýär. Bu ulgamlaryň kömegi bilen suwaryş we gözegçilik ulgamlary üçin elektrik energiýasy öndürilýär, şeýle-de adaty energiýa çeşmelerine garanyňda daşky gurşawa edýän täsir azalýar. Akylly suwaryş ulgamynda suw bermegiň takyk ulgamlary, hakyky wagtyndaky çyglylyk gözegçiligi we daşky gurşaw şertlerine görä uýgunlaşdyrylýan suwaryş tertipleri girýär. Çöl topragyny gowulandyrmak topragyň hilini ýokarlandyrýan ýöriteleşdirilen usullary, toprakdaky organiki maddalaryň möçberini artdyrýan tebigy usullary we topragyň hasyllylygyny saklamagyň durnukly ýollaryny öz içine alýar.
Источник: Happy Eco News
