Taryhy waka: ABŞ-nyň we Merkezi Aziýa ýurtlarynyň baştutanlarynyň duşuşygy geçirildi

20.09.2023 | 05:00 |

Sişenbe güni, 19-njy sentýabrda BMG-nyň Nýu-Ýorkdaky Baş edarasynda “C5+1” görnüşinde – Merkezi Aziýa ýurtlarynyň we Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň birinji duşuşygy geçirildi.

Sammite ABŞ-nyň Prezidenti Jozef Baýden, Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kassym-Žomart Tokaýew, Gyrgyzystanyň prezidenti Sadyr Japarow, Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedow, Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmon we Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýew gatnaşdy.

Gün tertibine laýyklykda söwda we ykdysady hyzmatdaşlygy giňeltmek, “ýaşyl” ösüş, energetika howpsuzlygyny üpjün etmek we gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini ornaşdyrmak, sebit howpsuzlygyny üpjün etmek, terrorçylyga we serhetara jenaýatçylyga garşy meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy.

Sammitde sekiz ýyl mundan ozal Samarkand şäherinde döredilen C5 + 1 formatynyň açyk we konstruktiw gepleşikler we Merkezi Aziýa döwletleriniň we Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň arasyndaky ähli ugurlarda öndürijilikli gatnaşyklary ösdürmek üçin gözlenýän platforma öwrülendigi bellendi.

Söwda we maýa goýum işlerini güýçlendirmek, taslama hyzmatdaşlygyny ýola goýmak, sebitde ulag geçelgelerini ösdürmek, “ýaşyl gün tertibini” öňe sürmek, adam hukuklaryny we gender deňligini üpjün etmek, bilim maksatnamalaryny giňeltmek, Owganystanda parahatçylykly çözgüdi ösdürmek ýaly sebitiň ösüşi üçin strategiki ähmiýetli hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlary kesgitlenildi.

Duşuşygyň netijesinde özara düşünişmegi has çuňlaşdyrmak we sebit ýurtlary bilen Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň arasynda amaly hyzmatdaşlygy giňeltmek barada ylalaşyk gazanyldy.

"Belyý Dom", munuň "taryhy pursatdygyny" bellän ABŞ-nyň Prezidenti Jozef Baýdeniň soňky çykyşyny çap etdi.

– Biz Merkezi Aziýa bilen Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň arasynda özygtyýarlylyga, garaşsyzlyga we territorial bitewilige bolan umumy ygrarlylygymyza esaslanýan köp ýyllyk ýakyn hyzmatdaşlygy ösdürýäris. Meniň pikirimçe, bu ýörelgeler öňküsinden has möhümdir. Bu gün bolsa biz hyzmatdaşlygymyzy täze sepgitlere çykarýarys diýip, Baýden aýtdy.

Ol, birinjiden, terrorçylyga garşy göreşde hyzmatdaşlygyň güýçlenýändigini, ikinjiden, sebitleýin ykdysady gatnaşyklary ösdürmekde hyzmatdaşlygyň ösýändigini belläp, bu ugurda “diplomatik işlerimiziň üstüni ýetirjek we hususy sektorymyzy has gowy birikdirjek täze işewürlik platformasynyň dörediljekdigini belledi.

"Biz hem... Şeýle hem, biz energetika howpsuzlygymyzy we üpjünçilik zynjyrlarymyzy güýçlendirmek üçin mineral baýlyklar boýunça täze möhüm gepleşikleriň mümkinçiligini ara alyp maslahatlaşýarys" –diýip, Amerikanyň Prezidenti nygtady. – Üçünjiden, biz maýyplyk hukuklary baradaky täze başlangyjy ýola goýýarys".

Ol, netijeli söhbetdeşlik üçin duşuşyga gatnaşyjylara minnetdarlyk bildirdi we ýakyn wagtda onuň dowam etjekdigine "Belki-de, siziň ýurtlaryňyzyň birinde geçer" – diýip, Baýden indiki duşuşyga umyt bildirdi.

ORIENT news