Türkmenistan – Pakistan dialogynyň Merkezi we Günorta Aziýanyň özara baglanyşygyny pugtalandyrmakdaky orny
01.06.2025 | 14:58 |Prezident Serdar Berdimuhamedow Pakistan Yslam Respublikasynyň Senatynyň Başlygy Saýed Ýusuf Raza Gilanini kabul etmegi, şeýle hem Aşgabatda Pakistanyň wekiliýetiniň daşary syýasat edarasynyň we milli parlamentiň ýolbaşçylyklary bilen geçirilen gepleşikler, iki ýurduň hyzmatdaşlygy giňeltmek üçin syýasy erkini görkezýän möhüm waka we Merkezi we Günorta Aziýanyň ýakynlaşmak ýolundaky möhüm ädim boldy.
Pakistanyň wekiliýetiniň Aşgabat şäherine amala aşyran sapary diňe bir ikitaraplaýyn däl, eýsem Aziýanyň iki makrosebitiniň arasyndaky baglanyşygy çuňlaşdyrmak üçin has giň strategiki wezipesine laýyk gelýär.
Şeýlelik bilen, duşuşyklaryň dowamynda syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, ulag-aragatnaşyk, elektroenergetika we ýangyç-energetika pudaklaryndaky hyzmatdaşlygyň meseleleriniň giň toplumyny ara alyp maslahatlaşdylar. Bu bolsa taraplaryň durnukly hyzmatdaşlygy gurmak meselesine yzygiderli çemeleşýändigine şaýatlyk edýär.
Duşuşyklaryň çäginde döwletara dialogy goldamak üçin täsirli gural hökmünde parlament diplomatiýasyna aýratyn üns berildi. Iki tarapyň pikiriçe, parlament dostluk toparlary ýaly parlamentara mehanizmleriň emele gelmegi we ösdürilmegi hyzmatdaşlyga syýasy we hukuk çemeleşmelerinde yzygiderliligi we ylalaşyklygy üpjün edýär.
Gepleşikleriň ähmiýeti, sebitdäki ýagdaýlaryň barha çylşyrymlaşmagy we dürli ugurlar boýunça utgaşdyrylmagyň zerurlygy sebäpli hasam artýar – howpsuzlygy üpjün etmekden we ulag logistikasyny ösdürmekden energiýa çeşmelerini durnukly peýdalanmaklyga çenli.
Türkmenistan bilen Päkistan Merkezi we Günorta Aziýany birleşdirýän strategiki köprini döretmekde esasy baglanyşyk hökmünde çykyş edýär. Bu nukdaýnazardan, TOPH gaz geçiriji taslamasy, halkara ulag geçelgesi we sanly infrastrukturany ösdürmek ýaly uly göwrümli başlangyçlar aýratyn ähmiýete eýe. Bularyň hemmesi ykdysady ösüşiň, energetika özara baglanyşygynyň we sebitleriň arasynda logistika integrasiýanyň durnukly sebitiniň emele gelmegi üçin berk binýady döredýär.
Pakistanyň Türkmenistanyň halkara başlangyçlaryna, şol sanda 2025-nji ýylyň Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly hökmünde yglan edilmegine goldaw bermegi ýakynlaşmagyň aýdyň görkezijisidir. Yslamabadyň şeýle başlangyçlara gatnaşmagy bitaraplyk, ynanyşmak we özygtyýarlylyga hormat goýmak ýörelgelerine esaslanýan bilelikdäki daşary syýasaty gurmaga mümkinçilik döredýär.
Ählumumy bölünişikleriň we dartgynlygyň barha güýjeýän häzirki döwründe sebitleriň durnuklylygyň, ynanyşmagyň we özara düşünişmegiň esaslaryny ösdürmek wezipesi aýratyn ähmiýete eýe bolýar. Merkezi Aziýa, baý tebigy serişdeleri we amatly geografiki ýagdaýy bilen, daşary ykdysady gatnaşyklary we halkara logistika ugurlaryny diwersifikasiýa etmäge has işjeň çalyşýar.
Öz gezeginde, Pakistan, Günorta Aziýa sebitiniň möhüm oýnjysy hökmünde, Arap deňzi arkaly Hindi ummanyna çykalga eýe bolup, şeýle hem Hytaý-Pakistan ykdysady geçelgesiniň bir bölegi bolup, Merkezi Aziýa üçin günorta ugurda özara baglanyşygyny gurmakda strategik taýdan ähmiýetli hyzmatdaşdyr.
Netijede, Aşgabatda Pakistanyň wekiliýetiniň ýokary, parlament we daşary syýasat derejelerinde geçiren gepleşiklerini diňe bir pikir alyşmak hökmünde däl-de, eýsem sebitara integrasiýanyň gurluşyna wagtynda we mazmunly goşant hökmünde garamak bolar.
Gepleşikler Aşgabat bilen Yslamabadyň arasyndaky gyzyklanmalaryň ýakynlaşmagyna, sebitara hyzmatdaşlygyň işjeňleşmegine goşant goşup, Hazar deňzinden Hindi ummanyna çenli özarabaglanyşykly, howpsuz we abadan giňişligi gurmak – umumy maksadyň durmuşa geçirilmegine ýakynlaşdyryp biler.
Şiri ŞIRIÝEW, Bekdurdy AMANSARYÝEW Türkmenistanyň DIM-niň HGI-niň Strategik barlaglar boýunça ylmy merkezi