Biziň yhlasymyz – adamlary ýakynlaşdyrmak
Habarlar
Makalalar
Media
Anons
Tehnologiýalar
Biz barada
Habarlaşmak üçin
||
2025-nji ýylyň 5-nji dekabrynda Rumyniýa Hökümeti geljekde Rumyniýanyň, Gruziýanyň, Azerbaýjanyň we Türkmenistanyň arasyndaky “Gara deňzi – Hazar deňzi” halkara ulag ugurny döretmek we işe girizmek barada dört taraplaýyn Ylalaşygy gol çekmek üçin tassyklady.
Köpýyllyk gepleşikleriň iň ýokary derejesi bolan bu resminama Merkezi Aziýany Merkezi we Demirgazyk Ýewropa bilen birleşdirmäge gönükdirilen täze strategiki ulag geçelgesini berkidýär, bu bolsa gatnaşyjy ýurtlaryň üstaşyr geçirijilik kuwwatynyň bäsdeşlige ukyplylygyny has-da ýokarlandyrýar.
“Gara deňzi – Hazar deňzi” (BS-CS) halkara ulag ugry Rumyniýa we Türkmenistan tarapyndan 2012-nji ýylda öňe sürlen taslamadyr. Onuň esasy ähmiýeti Günorta Kawkaz, Merkezi Aziýa/Aziýa-Ýuwaş umman sebiti we Ýewropa bazarynyň arasynda göni baglanyşyk bolup hyzmat edýän multimodal ulag ugruny (deňiz/derýa we awtomobil/demir ýol) döretmekden ybaratdyr. Bu ugur esasy portlaryň mümkinçiliklerine daýanýar: Konstansa (Rumyniýa), Poti we Batumi (Gruziýa), Baku/Alat (Azerbaýjan) we Türkmenbaşy (Türkmenistan). Mundan başga-da, Konstansa porty bilen Tuna derýasynyň arasyndaky göni gatnaşygyň mümkinçiliklerinden peýdalanýar, bu bolsa Ýewropanyň içerki suw ýollaryna çykmaga ýol açýar.
Ylalaşyk ýükleriň halkara derejede daşamagy guramagyň, amala aşyrmagyň we üpjün etmegiň umumy esaslaryny kadalaşdyrýar, bu bolsa ulagyň islendik görnüşi, şol sanda multimodal ulaglar bilen, ikitaraplaýyn tertipde, üstaşyr geçiriş arkaly ýa-da üçünji döwlete/döwletden amala aşyrylyp bilner.
Resminamanyň esasy maksatlary şulardan ybarat:
Ýewropa bilen Aziýanyň arasynda awtomobil, demir ýollary we deňiz ýollary ulgamyny gurmak arkaly transmilli geçelgeleri we häzirki zaman ulag ulgamyny döretmek.
Ylalaşýan taraplaryň arasynda söwdany ösdürmek we ykdysady gatnaşyklary berkitmek.
Ulag kompaniýalarynyň arasyndaky gönüden-göni ykdysady hyzmatdaşlyk arkaly ýoluň özüne çekijiligini we bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak hem-de harytlaryň hereketini işjeňleşdirmek.
Serhetlerde we portlarda administratiw amallary utgaşdyrmak we ýeňilleşdirmek. Muna öňdebaryjy tehnologiýalaryň, elektron resminamalaryň we intellektual elektron ulag ulgamlarynyň ulanylmagy, şeýle hem 1975-nji ýyldaky TIR Konwensiýasy we gaýtadan seredilen Kioto Konwensiýasy ýaly halkara konwensiýalaryň ulanylmagy arkaly ýetilýär.
Daşamalaryň howpsuzlygyny üpjün etmek, ýükleriň we ulag serişdeleriniň saklanyşyny, şeýle hem daşky gurşawy goramak üçin tehniki şertleriň hökmany berjaý edilmegi bilen daşky gurşawy hapalanmakdan goramak.
Ylalaşyk ony üstünlikli durmuşa geçirmek üçin dolandyryşyň anyk mehanizmlerini kesgitleýär.
Bu ugruň netijeli işini üpjün etmek üçin ýokary wezipeli resmi wekillerden ybarat bolan Ýolbaşçy komitet döredilýär. Komitete başlyklyk etmek her ýylda, gezekli-gezegine bir döwlete – ilki bilen Türkmenistandan başlap, soňra Azerbaýja, Gruziýa we Rumyniýa geçiriler. Häzirki başlyklyk edýän döwlet ähli işleri utgaşdyrýar we kabul edilen çözgütleriň ýerine ýetirilişine gözegçilik edýär, şol bir wagtyň özünde teklipleri gözegçilikde saklamak we teklipleri taýýarlamak üçin bilermenlerden ybarat iş topary döredilýär.
Ylalaşyk gatnaşyjy döwletleriň ulag ministrleri (ýa-da daşary işler ministrleri) tarapyndan gol çekiler we tassyklamak üçin olaryň milli parlamentlerine hödürlener.
Rumyniýanyň Hökümeti (Daşary işler ministrligi tarapyndan wekilçilik edilýär) şu Ylalaşygyň Depozitarisi hökmünde çykyş eder. Ol Depozitariýiň ähli ylalaşyk baglaşan taraplaryň ähli içerki amallary tamamlandygy barada soňky ýazmaça habarnamany alan gününden soň otuz günden soň güýje girer. Ylalaşyk belli bir möhlete baglaşylýar we taraplaryň razylygy boýunça beýleki hökümetleriň goşulmagy üçin açykdyr.
Şeýlelik bilen, gol çekmäge taýýarlanýan Ylalaşyk iki strategik sebiti — Hazar deňzi bilen Gara deňzini birleşdirýän iň möhüm ulag geçelgeleriniň biriniň resmi taýdan işe girizilmegini öňe sürýär. Munuň özi bolsa Türkmenistanyň üstaşyr mümkinçiliklerini has-da güýçlendirer.
Biz ozal Gruziýanyň Ykdysadyýet we durnukly ösüş ministri Mariam Kwriwişwiliniň şu ýylyň dekabr aýynda dört ýurduň: Türkmenistanyň, Azerbaýjanyň, Gruziýanyň we Rumyniýanyň arasynda täze halkara ulag ugurny döretmek baradaky ylalaşyga gol çekiljekdigini mälim edendigini habar beripdik.
ORIENT
