1968-nji ýylyň 24-nji dekabrynda ekologiýa bolan garaýşymyzy düýpgöter üýtgeden waka bolup geçdi. Şol gün, Roždestwo baýramynyň öň ýanynda, «Apollon-8» missiýasynyň ekipažy — Ýeriň orbitasyndan çykyp, Aýa ýeten ilkinji adamlar — haýran galdyryjy bir zady gördüler.
Aýyň gözýetiminiň aňyrsyndan Ýer planetamyzyň ýagty, ak-gök reňkli şary ýuwaş-ýuwaşdan ýokary galyp başlady. Astronawt Uilýam Anders kamerany dessine ele alyp, soňra «Ýeriň doguşy» (Earthrise) diýlip atlandyrylan meşhur suraty düşürmegi başardy.
Näme üçin bu surat şeýle möhüm? (Gyzykly maglumatlar)
Taryhdaky iň täsirli suratlaryň biri: Life žurnaly ony «Dünýäni üýtgeden 100 surat» sanawyna girizdi. Şol wagta çenli adamlar Ýeri çäksiz karta hökmünde göz öňüne getirýärdiler, emma suratda ol kosmosyň tüm garaňkylygynyň arasynda kiçi, näzik oazis ýaly görünýärdi.
Ýer gününiň döreýşi: Hut şu surat ekologiýa hereketiniň güýçli göterilişine itergi berdi diýlip hasaplanýar. Adamlar bir hakykata düşündiler: biziň «ätiýaçlyk öýümiz» ýok, döwletleriň serhetleri bolsa kosmosdan görünmeýär — hemmämiz bir planetada ýaşaýarys.
Reňk baradaky jedel: Ilkinji suratlar (beýleki kamera bilen) gara-ak görnüşde düşürildi. Emma Anders wagtynda Kodak-yň reňkli plýonkasyny ýerleşdirdi. Hut jansyz çal Aý bilen ýagty gök Ýeriň arasyndaky aratapawut şeýle güýçli täsir döretdi.
«Biz Aýy öwrenmek üçin uçduk, emma Ýeri açdyk»: Uilýam Andersiň bu sözleri rowaýata öwrüldi. Astronawtlar öýlerinden 380 müň kilometr uzaklykdakalar, ýeňiş duýgusyndan has-da, özleriniň kiçijik planetasyna bolan çuňňur mähri we aladasyny duýandyklaryny boýun aldylar.
Suratyň aňyrsynda
Köpler bilmeýär, emma dünýä bu ajaýyp eseri reňkli görnüşde görmän hem galyp bilerdi. Ýer garaşylmadyk ýagdaýda illýuminatoryň öňünde peýda bolanda, Uilýam Andersiň elinde adaty gara-ak plýonkaly kamera bardy. Ol bir tehniki surat düşürdi, emma pursatyň ähmiýetine dessine düşündi-de, kärdeşlerine seslendi: «Maňa reňkli plýonkaly kasetany beriň! Tizräk, çalt!»
Dar kabinada, agramsyzlyk şertlerinde hakyky başagaýlyk başlandy. Ekipažyň komandiri Jim Lowell gerekli Kodak kasetasyny gözläp ýörkä, Ýer Aý gözýetiminiň üstünden barha ýokarlanýardy. Gymmatly sekuntlar gidýärdi. Ahyry plýonka tapylyp, Hasselblad kamerasyndaky ornuna goýlanda, Anders duýgusyna ynanyp ekspozisiýa sazlamalaryny «göz bilen» saýlady. Netijede — XX asyryň nyşanyna öwrülen ajaýyp surat döredi.
Häzirki wagtda biz 57 ýyl ozal kameranyň şol gysga “şyrkyldysy” bilen başlanan işi dowam etdirýäris. Biz bu «gök mermer» planetamyzy gorap saklamagy öwrenýäris.
