Biz ýakynlaşmagy ugur edinýäris

Türkmenistanyň energetika pudagyna daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek boýunça halkara foruma taýýarlyk işleri pellehana ýetdi. Gözýetimiň aňyrsynda uzalyp gidýän Rub al-Hali çölüniň tükeniksiz alaňlary bilen goňşy bolan ultra-döwrebap we iň amatly metropollaryň biri – Dubaýda wekilçilikli mejlisiň açylmagyna birnäçe gün we birnäçe sagat galdy.

Wekiliýetiň hasaba alynşygy tamamlananda, olaryň düzümine döwlet edaralarynyň, iri kompaniýalaryň, akademiki we işewür toparlaryň, bilermenleriň we metbugat jemgyýetleriniň 300-den gowrak wekilini öz içine alýar. Şahsy gatnaşykdan başga-da, diskussiýa platformasyna onlaýn hem birikgip bolýar. Maýa goýum forumynyň işine Türkmenistan we BAE hökümetiniň agzalary, daşary ýurt kompaniýalarynyň we halkara guramalarynyň, diplomatik wekilhanalaryň we ministrlikleriň, banklaryň we dürli gaznalaryň, birnäçe daşary ýurt we türkmen köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň iki ýüzden gowrak wekili gatnaşar.

Forum 26-njy aprelde irden umumy mejlis bilen başlar. Çykyş edýänleriň arasynda global energetika geçişiniň çäginde bu pudagyň ösüşi üçin strategiki gözýetim hödürlejek türkmen ýangyç-energetika toplumynyň hereket edýän şahslary we halkara nebit-gaz bazaryndaky möhüm şahsyýetler bar.

Nebit we gaz pudagyna maýa goýumlary «ýaşyl» geçiş bilen nähili utgaşýar? Merdiwan bilen uçar ýaly. Hut uglewodorodlary öndürmek we gaýtadan işlemek üçin goýulýan maýa goýumlary, häzirki energetika krizisiniň köp ýüze çykmagyny ýeňip geçmekde: sarp edijilere edilýän basyşy ýeňilleşdirmek, dünýäni nol traýektoriýa getirmek we pandemiýadan soňky ykdysady dikelişi çaltlaşdyrmak üçin möhüm orun tutýar.

Arassa energiýa we arassa ýangyçlara geçmek meseleleriniň uzak möhletli çözgütleri hem ara alyp maslahatlaşmagy we bilelikdäki çäreleri talap edýär. Bularyň hemmesi Dubaýdaky Türkmenistanyň Maýa goýum energetika forumy tarapyndan üpjün edilýän açyk we giňişleýin gepleşikleriň zerurlygy bilen şertlendirilýär.

Häzirki forum bu mesele boýunça öňki mejlislere garanyňda has uly maksatlara eýerýär. Onuň wezipeleri diňe nebit, gaz we elektrik energiýasy meselelerinde jemlenmeýär we täzelenip bilýän energiýa çeşmeleri hem-de howa bilen baglanyşykly köp sanly meseläni öz içine alýar.

Bularyň hemmesi birek-birege bagly senagat, ýokary tehnologiýaly, daşky gurşaw we howa meseleleriniň ýeke-täk toplumy bolup, olaryň çözgüdine şu ýyl Birleşen Arap Emirliklerinde Global howat sammitiniň geçirilmegi ýardam eder.

BAE-nyň Senagat we ösen tehnologiýalar ministri, Abu Dabi milli nebit kompaniýasynyň (ADNOC) baş müdiri Soltan ben Ahmed Al Jaber BMG-nyň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjylaryň 28-nji konferensiýasynyň başlygy wezipesine bellendi. Energetika Geçiş COP 28-iň baş ýolbaşçysy Saamir Elşihabiniň maýa goýum forumynyň ikinji mejlisinde çykyş etjegi eýýäm yglan edildi.

Foruma we onuň abraýyna bolan ýokary gyzyklanma, onuň işine BAE-nyň Döwlet ministri, ADNOC-nyň Dolandyryjylar geňeşiniň we Abu-Dabiniň Ösüş Gaznasynyň agzasy Ahmed Ali Al Saýeg, Dubaýyň Ýerine ýetiriji geňeşiniň başlygynyň orunbasary Ahmed bin Said Al Maktum, BMG halkara metan zyňyndylary synlaýyş merkeziniň ýolbaşçysy Manfredi Kaltajirone, GHGSat Inc. kompaniýasynyň prezidenti Stefan Jermeýn ýaly ýokary wezipeli işgärleriň we jogapkär ýolbaşçylaryň gatnaşmagy şaýatlyk edýär.

Türkmen tarapyna wise-premýer Aşyrguly Begliýew, nebit-gaz, bank we türkmen ykdysadyýetiniň beýleki pudaklarynyň bölümleriniň ýolbaşçylary we hünärmenleri, şeýle hem 20-den gowrak kompaniýanyň ýolbaşçylary wekilçilik eder.

Moderatorlaryň düzümine şeýle hem tanymal we abraýly hünärmenler - S&P Global Commodity Insights kompaniýanyň Ýakyn Gündogar sebitiniň we Gündogaryň analitika boýunça ýolbaşçysy Kler Godar, şol kompaniýanyň maslahat boýunça müdiri Maksim Neçaýew, GaffneyCline kompaniýasynyň tehniki müdiri Stiwen Raýt, Türkmenistanyň Döwlet daşary ykdysady iş bankynyň müdiriýetiniň başlygy rahymberdi Jepbarow, PETRONAS Carigali (Turkmenistan) Sdn Bhd kompaniýasynyň baş direktory Ismadi Bin Ismail, Argus Media-nyň maslahat boýunça müdiri Walentin Kotlomin girdi.

Mundan başga-da, maýa goýum forumyna iri kompaniýalardan (PETRONAS, Dragon Oil, Siemens Energy, Total Energies, CNPC, Yug-Neftegaz Private Limited we ş.m.) onlarça prezidentler we ýigrimi-den gowrak wise-prezidentleri, maliýe guramalarynyň, daşky gurşaw guramalarynyň, şeýle hem, BMG, OSCE ýaly abraýly halkara guramalaryň ýolbaşçylary we wekilleri konferensiýa onlaýn gatnaşar.

Möhüm çykyşlar umumy mejlisde ediler we bäş sessiýanyň dowamynda maýa goýum forumynyň başynda goýlan köp sanly meselä serediler. Bu – global energetika geljeginde Türkmenistanyň orny; Türkmen energetika pudagyna maýa goýum mümkinçilikleri: gury ýerdäki we deňizdäki taslamalar; uglewodorod ýataklaryny işläp taýýarlamagyň ekologiki ugurlary; Täze döwür energetikasy: Içerki we sebitleýin ösüşiň geljegi; monetizasiýanyň tizlenmegi we Türkmenistanyň täze energetika çeşmeleriniň diwersifikasiýasy.

Dubaýdaky maýa goýum forumynyň işi Bloomberg news, S&P, Argus, Energy Intelligence, National Gas World, Interfax, Media Hub, TRT Turk we beýleki neşirler ýaly metbugat ägirtleri tarapyndan beýan ediler. Biziň ORIENT-imiz hem bu işe goşant goşar diýip umyt edýäris.

Ozal bellenip geçilişi ýaly, Dubaýda geçiriljek Türkmenistanyň Energetika pudagyna daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek boýunça halkara forumyň açylmagyna sanlyja gün, hatda birnäçe sagat galdy.

Näme üçin Dubaýda?

Birinjiden, Birleşen Arap Emirlikleri ýokary derejede ösen ylymy we tehnologiýasy bolan ýurt. Ikinjiden, Emiratly hünärmenler tarapyndan nebit-gaz pudagynda, ýaşyl tehnologiýalary, howa we ekologiýa ugrunda işläp taýýarlamalarda uly tejribe toplanan. Üçünjiden, Türkmenleriň ýangyç we energetika toplumy BAE-nyň işewür toparlarynyň arasynda uly maýa goýum gyzyklanmasyny döredýär. Bu ýakynda Türkmenistanyň Prezidentiniň Birleşen Arap Emirliklerine eden sapary bilen tassyklandy.

Mundan başga-da, maýa goýum forumynyň çäginde diňe Dubaýda däl, eýsem planetamyzda-da iň täsin ýerlere iş gezelençleri meýilleşdirilýär. Bu, gün şöhlesiniň energiýasyna işleýän dünýädäki iň uly elektrik bekedi bolan Gün seýilgähi. Taslama 2030-njy ýylda tamamlanandan soň, onuň ýylda 5000 MWt elektrik öndürmegine garaşylýar. Bu bolsa Dubaýa 2050-nji ýyla çenli arassa çeşmelerden energiýasynyň 75 göterimini iň esasy maksadyna ýetirmäge mümkinçilik berer.

Şeýle hem, gelejegiň muzeýine baryp görmek meýilleşdirilýär. Bu foruma gatnaşyjylara «wagt maşynynda» ýaly ýakyn birnäçe onýyllyga girmäge mümkinçilik berer. Bu gezelençleriň ikisi hemmeler üçin, ýöne ilki bilen, görnüşi ýaly, emeli intellekt (EI) ýaly innowasiýa tehnologiýalaryny ulanýan Arkadag şäheriniň gurluşygyny göz öňünde tutanda türkmen hünärmenleri üçin peýdaly bolar.

Şeýlelik bilen, döwlet derejesindäki Arkadag şäheriniň ilatly ýeriň nusgasy hökmünde gurmak tejribesi soňlugy bilen Türkmenistan boýunça ulanylar.

Şunlukda, Türkmenistanyň Energetika pudagyna daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek boýunça halkara forumyň saýtynda oturdylan elektron hasaplaýyş sagady bizi her sekuntda açylmagyna ýakynlaşdyrýar.

Garaşylýanlar gaty ýokary we foruma işjeň taýýarlyklary hem-de gyzyklanmalary göz öňünde tutup, olaryň ýerine düşjekdigine ynanmaga ähli esaslar bar.

ORIENT news

Foto: gettyimages.com