Biz ýakynlaşmagy ugur edinýäris

“Türkmenistanda halkara ülňülerine laýyk gelýän hil üpjünçiligi” (QACIS-2025) atly halkara ýokary äheňli baý mejlisden soň, maslahatyň işi iki sany panel çekişmelerde dowam etdi. Gatnaşanlar – ýokary wezipeli adamlar, halkara bilermenler, işewürler we guramalaryň wekilleri söwdany höweslendirmek we Türkmenistana maýa goýumlaryny çekmek üçin halkara ülňüleriniň durmuşa geçirilmegi bilen baglanyşykly anyk mehanizmlere we çagyryşlara göz aýladylar.

Plenar mejlis, Türkmenistan Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Nökerguly Atagulyýew, “The Stirling Foundation”-niň prezidenti Maýls Hansen, ÝÖTB-nyň Türkmenistandaky wekilhanasynyň ýolbaşçysy Erik Liwny, ABŞ-dan akkreditasiýa boýunça bilermen Salih Aýwaz we “QazTrade”-niň baş direktorynyň birinji orunbasary Nurlan Kulbatyrow ýaly abraýly şahsyýetleriň gatnaşmagynda geçirildi. Olar ýurduň ykdysady ösüşi üçin standartlaşdyrmak we integrasiýa temasynyň strategiki ähmiýetini nygtadylar.

Soňra maslahata gatnaşyjylar halkara ülňüleriniň söwdany höweslendirmekde we maýa goýumlaryny çekmekde tutýan orny barada has giňişleýin pikir alyşmak üçin ýygnandylar.

Türkmenistan BSG-a we döredijilik ykdysadyýetiň ýolunda

Bu sessiýa elektron söwdadan başlap, erkin ykdysady zolaklara goýulýan maýa goýumlara hem-de “döredijilikli ykdysadyýetiň” ösüşine çenli meseleleriň giň toplumyny ara alnyp maslahatlaşylmagy üçin bilermenleri bir ýere jemledi. Çykyş edenleriň hatarynda milli wezipeli adamlar bilen birlikde halkara tejribeli hünärmenler hem-de diplomatik korpusyň wekilleri bardy.

Bu plenar mejlisde çykyşynda esasy çykyşlaryň biri hökmünde Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministriniň orunbasary Perhat Ýagşyýewiň çykyşyny görkezmek bolar. Ol ýurduň söwda we maýa goýum syýasatynda hil üpjünçiliginiň we ýokary ülňülere laýyklygyň merkezi orny barada giňişleýin durup geçdi.

Perhat Ýagşyýew bu meseläniň häzirki wagtda dünýäde söwda akymlarynyň gaýtadan gözden geçirilýän döwründe aýratyn ähmiýetlidigini nygtady. Ol ýurduň harytlarynyň we hyzmatlarynyň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmagyň ýoluny olaryň hilini gowulandyrmakda we dünýä standartlaryna, şol sanda BSG-nyň düzgünlerine laýyk getirmekde görýändigini aýtdy.

Ministriň orunbasary Türkmenistanyň BSG-a doly agza bolmagy boýunça tutanýerli ýoluny giňişleýin beýan etdi. Ol 2020-nji ýylda synçy derejesiniň alynmagy bilen başlanyp, 2022-nji ýylda goşulýan ýurt derejesiniň gazanylmagyny “biziň ulgamlaýyn ýolumyza başlan möhüm we simwoliki ädim” diýip atlandyrdy.

Ol ýurduň kanunçylygynyň we söwda amallarynyň BSG-nyň talaplaryna laýyk getirilmegi boýunça alnyp barylýan işler, şol sanda esasy resminama – 2022–2024-nji ýyllar aralygynda daşary söwda ulgamy baradaky Ähtnamanyň taýýarlanylmagy baradaky işleri beýan etdi. Bu işlere degişli ministrlikler we edaralar ýörite pudagara toparyň utgaşdymagynda gatnaşdylar. Bu ugurda Maliýe we ykdysadyýet ministrligi BSG-nyň sekretariaty bilen işjeň hyzmatdaşlyk edýär.

Perhat Ýagşyýew halkara hyzmatdaşlarynyň, hususan-da Bütindünýä Banky, BMG-niň Ösüş Maksatnamasy, BMG-niň Ykdysady we Durmuş Komissiýasy ýaly guramalaryň, aýratyn hem ÝUNKTAD bilen hyzmatdaşlygyň ähmiýetini belledi. Ol 2017-nji ýylda ileri tutulýan ugurlar boýunça (maýa goýumlar, gümrük/logistika döwrebaplaşdyrylyşy, BSG) we 2020-nji ýylda “Eksport-import amallary üçin bitewi penjire” taslamasyny goldamak boýunça özara düşünişmek Ähtnamalarynyň gol çekilendigini belläp geçdi. Bu taslama söwda gatnaşyklarynyň sanlylaşdyrylmagynyň esasyna öwrüldi.

Plenar mejlisde gozgalan beýleki möhüm temalaryň arasynda elektron eksportyň geljegi, erkin ykdysady zolaklar üçin standartlar, işewürlik üçin amaly gollanmalar, şeýle-de “döredijilikli ykdysadyýeti” ösdürmekde sertifikasiýanyň ähmiýeti boldy. Bu barada Londonyň “Goldsmiths” uniwersitetinden ekspert Martin Smit çykyş etdi.

Şeýle hem bu çekişmelere Ýewropa Bileleşiginiň Türkmenistandaky Ilçisi Beata Peksa, “eBay” boýunça bilermen we “e-traid” kompaniýasynyň esaslandyryjysy Fabian Staxelin (Şweýsariýa), “World Free Zones Organization” sebitleýin edarasynyň ýolbaşçysy Erbol Buharbaýew (Gazagystan) dagylar gatnaşdy. Şeýle-de ABŞ-dan “20/20 DC Export Services” kompaniýasynyň ýolbaşçysy Jim Krigbaum wideoaragatnaşyk ulgamy arkaly çykyş etdi.

Oba hojalygy – eksport üçin sertifikasiýa hökmany şert hökmünde

Indiki sessiýa Türkmenistanyň ykdysadyýetiniň möhüm ugurlarynyň biri bolan oba hojalygynda ülňüleriň ornaşdyrylmagyna bagyşlandy. Bu sessiýanyň moderatory hökmünde “GlobalG.A.P".” ülňüleri boýunça bilermen Edita Strazdina çykyş etdi.

Sessiyada “GlobalG.A.P.” ülňüleriniň Türkmenistana we Merkezi Aziýa üçin ähmiýeti, organiki sertifikasiýanyň dürli görnüşleri, oba hojalyk önümçiliginiň ekologik we jemgyýetçilik taraplary, “ESG” ýörelgeleriniň ornaşdyrylmagy boýunça tejribeler, şeýle hem Ýewropa we Ýakyn Gündogar bazarlarynyň talaplaryna laýyklyk ýaly meseleler maslahatlaşyldy.

Bu çykyşda Türkmenistanyň Oba hojalyk ministri Çaryýar Çetiew, şeýle hem Latwiýadan, Gyrgyzystandan, Özbegistandan we Müsürden gelen halkara bilermenler, şeýle-de “GlobalG.A.P.” ülňülerini üstünlikli durmuşa geçirýän Türkmenistanyň “Miwe” açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň wekili çykyş etdiler.

Bu sessiýa, ülňülere laýyk getirmek we sertifikasiýa boýunça umumy ýörelgeleriň belli bir pudaga nähili üstünlikli ornaşdyrylýandygyny görkezdi. Şeýlelikde, ýerli öndürijiler önümleriniň hilini ýokarlandyryp, halkara talaplaryna laýyk gelýän we eksport bazarlaryna çykyp bilýän mümkinçilikler gazanýarlar.

Plenar mejlisden soňky sessiýalarda gatnaşyjylar tarapyndan anyk maglumatlar boýunça ýokary gyzyklanma hem-de tejribe alyşmaga uly isleg duýuldy. Tematiki çykyşlar halkara integrasiýa we ülňülere laýyk getirmek boýunça umumy meseleler bilen birlikde pudaklaýyn aýratyn meseleleriň hem çuňňur öwrenilmegine mümkinçilik berdi. Bu bolsa Türkmenistanyň daşary ykdysady işini öňe sürmekde dünýä tejribesine açykdygyny ýene-de bir gezek görkezdi.

ORIENT

Foto: orient.tm