Biz ýakynlaşmagy ugur edinýäris

Sungata başgaça tarapdan serediň. Muňa bagyşlanyp ýakynda Magtumguly Garlyýewiň adyny göterýän Daşoguzyň ýörite sungat mekdebiniň mugallymlarynyň we talyplarynyň gatnaşmagynda onlaýn çekişme geçirildi. Gatnaşanlaryň arasynda bu bilim edarasynyň esasy mugallymy Dilaram Ahmedowa, kompozitorlar Aýgül Annamammedowa, Saparmyrat Baýlyýew we beýlekiler bar.

Çäräni amaly we kirişli gurallary bölümine ýolbaşçylyk edýän mugallym we saz öwreniji Şirin Allabaýewa gurady. Improwizasiýa edilen web otagyna çagyrylan myhman kompozitor, saz öwreniji, Strasburg uniwersitetiniň doktory, Ýewraziýa kompozitorlar bileleşiginiň agzasy, Maýa Kulyýewa adyndaky Türkmen milli konserwatoriýasynyň mugallymy Aýna Şirowady.

Soňky ýyllarda Daşoguzyň ýörite sungat mekdebiniň döredijilik topary örän işjeň we ýurtdaky ähli möhüm aýdym-saz çärelerine gatnaşmaga, konsertleri, ýaryşlary we maslahatlary gurnamaga çalyşýar. Ýaňy-ýakynda paýtagtda geçirilen dabarada bu mekdebiň sazandalarynyň konserti Aşgabadyň ýaşajylarynda ýatdan çykmajak täsir galdyrdy.

Onlaýn maslahatda häzirki zaman sungatynyň häzirki meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Kompozitor söhbetdeşlerine dürli häzirki zaman aýdym-sazyň maksatlary, täze usullarda ýazýan kompozitorlar hakda gürrüň berdi. Şeýle hem, türkmen ýazyjylarynyň haýsysynyň täze ugurlar bilen çynlakaý gyzyklanýandygyny aýtdy. Jeren Gurbangylyjowanyň, Suhan Tüýliýewiň, Kerimguly Garowowyň, Meret Annameredowyň, Mammet Guseýnowyň, Merdan Bäşimowyň, Ýelena Sajikowanyň, Tylla Öwezowanyň, Wera Abaýewanyň, Kerim Jumagulyýewiň we başga-da köp adamyň atlary agzaldy. Türkmen ýazyjylary täze kompozisiýa usulyny ulanýan bolsalar, bu olaryň asla ýokary derejä ýetendiklerini aňlatmaýar.

Galyberse-de, “döredijilikli” täzeçe beýan edip boljak aralyk aýdym-saz görnüşleri we ugurlary köp, ýöne şol bir wagtyň özünde adaty diňleýjiler üçin düşnükli bolup, türkmen milli äheňini saklap galmalydyr.

Söhbetdeşlik talyplaryň we mugallymlaryň soraglary bilen dowam etdi. Aýna Şirowanyň durmuşy we döredijiligi bilen gyzyklandylar we täze eserler hakda gürrüň bemegi haýyş etdiler. Kompozitor olara fortepýano üçin Çagalar albomyny hödürledi, bu ýerde pantomimler bilen ýerine ýetirilýän sekiz hereketiň hemmesi, yşaratlar ýa-da ýüz keşpleri bilen ýerine ýetirilýär. Bu ugra instrumental teatr, teatr sazy ýa-da gurallar teatry diýilýär. Bu ýerdäki sazanda şelýe hem aktýor hökmünde hem çykyş edýär.

Teatr sazy adaty türkmen aýdym-sazyna gaty ýakyn. Biziň dessanlarymyzy ýada salalyň. Olarda bagşy şol bir wagtyň özünde hekaýaçy, sazanda we aýdymçy hökmünde çykyş edýär. Destandaky ähli gahrymanlaryň keşbini ýerine ýetirýär, gepleşiklerini dürli intonasiýalarda alyp barýarlar, duýgularyny beýan etýärler, bularyň hemmesini aýdym-saz, yşarat we ýüz keşbi bilen suratlandyrýar. Hakyky bir adamlyk görkezişdäki! Hakykatdanam bir adam tarapyndan gökezilan sahna oýny ýaly!

Çagalar albomynyň has gowy düşünmek üçin Aýna Şirowanyň her bir bölegi diňleýjini we sazandanyň özüni aýdym-sazyň äheninde keşbini gowy gönüşde tanatýar. Goşgulary Hemra Şirow ýazypdyr. Ýeri gelende aýtsak, kompozitor we pionist, Ýewraziýa kompozitorlar birleşiginiň başlygy Mammet Guseýnowyň ýolbaşçylygynda, Nuy Halmammedow adyny göterýän “Dutayň sesi” atly Halkara Moskwa festiwalynyň web satynda ýeleşdirmek üçin rus diline tejime edildi. Häzirki wagtda nota festiwalyň web sahypasynda erkin elýeterlidir we ýaş sazandalar bu gyzykly eserleri göçürip alyp, öz isleglerine görä ýerine ýetirip bilerler. Galyberse-de, aýdym-saz bilen oýnamak has ýakymly we gyzykly. Mundan başga-da, dürli pianinoçylyk usullary bilen pýesalarda dürli kynçylyklar bar. Ine size çagalar albomynyň didaktiki habary üçin köp zat.

Bu maslahata, çynlakaýlygyna garamazdan, degişmeler, gülkili sözler garylan atmosferada geçirildi. Mysal üçin, häzirki zaman sungatyny ara alyp maslahatlaşanda, maslahata gatnaşyjylar sorag berdiler: öz-özüňi görkezmekde wäşiligiň inçe ýoly nirede? “Men suratkeş! we "Men şeýle görýärin!" we adaty gülki? Adam nädip döredijilikde inçe ýoldan ýöräp, şowsuzlyga uçramaly däl? Howwa hiç hilli ... ýagdaýy göýberiň. Bu meselä kän bir ähmiýet bermäň, berk tankytlamaň we az joşgun beriň! Wagtyň özi hemme zady öz ýerinde goýar. Wagt hemme zady “çözmek” ukybyna eýedir. Bu zatla maslahata gatnaşyjylaryň gelen netijesi boldy. Hakykatdanam, häzirki zaman sungatynda käwagt manysyz ýagdaýlar ýüze çykýar. Mysal üçin, Pita Mondrianyň çeken suraty ýaly. Günleriň birinde sungat taryhçylary, kanwada ýapylan gyzyl we sary lentalaryň kesişýän zolaklaryndan ybarat meşhur Gollandiýaly suratkeşiň abstrakt suratynyň 77 ýyl bäri muzeýde asylgy durandygyny bildiler. Ýalňyşlyk düzedildi we hemme zat gowy gutardy. Begenmek galýar: “Gowy tarapy derrew Malewiçiň “Gara dörtburçyny” asylmalysy ýaly asyldylar”!

“Meniň çagalar üçin pýesalarym gülişip oýnamak we degişmek üçin mümkinçilik berýär. Köpler muňa aýdar: “Näme üçin beýle boldy? “Hawa, sungatda islendik zady edip bilersiňiz. Ýeri gelende aýtsak, çagalaryň oýunlarynyň žanry, diňleýjilerimizi ýuwaş-ýuwaşdan täze gyzykly ugur bilen tanyşdyrmak üçin saýlandy: “Hiç zat ýok ýerden köp ses!” ýa-da “Sahna synaglar üçin ýer däl” - diýip Aýna Şirowa gürrüň berdi.

Galyberse-de, çagalaryň galjaňlygy we garagollygy üçin arz edip bilmersiňiz. Hemme zat: “Bu çaga!” Jümlesi bilen bozulýar we kompozitor subutnamanyň ýoklugy sebäpli aklanýar we günäkär däl. Mundan başga-da, instrumental teatr žanryny interaktiw hasaplamak bolar, sebäbi tomaşaçylaryň pikir garaýşy her oýundan soň derrew ýüze çykýar. Bu edil bilelikdäki döredijilik ýaly.

Maslahata gatnaşyjylaryň we kompozitor arasynda söhbetdeşlik talyp çykyşlary bilen suratlandyryldy. Şu günüň şanyna Aýna Şirowanyň Çagalar albomyndan eserleri ýörite öwrendiler we ýerine ýetirdiler. Şeýlelik bilen, fortepiano bölüminiň 4-nji ýyl talyby Miras Amanow “Bizar ediji siňek” we “Daşary çykmaga rugsat berilmedik pişik” eserlerini ýerine ýetirdi, 2-nji ýyl talyby Selbi Halmeredowa “Myhmanlara garaşmak” we “Uzakdaky ýyldyzyň ýagtylygy” eserlerini ýerine ýetirdi. 3-nji ýyl talyby Malika Maşaripowa tarapyndan ýerine ýetirilen “Näbelli guşuň aýdymy” we “Ilkinji ädimler” eserleri bularyň jemleýjisi boldy. Aýna Şirowa ýaş sazandalara eserleriniň çeper çykyşlary üçin tüýs ýürekden minnetdarlyk bildirdi. Daşoguzyň sungat mekdebiniň mugallymlary we okuwçylary awtordan bu tapgyr barada düşündiriş bermegini we döreýiş taryhy barada gürrüň bermegi haýyş etdiler.

Mugallym Dilaram Ahmedowa ýaşlaryň innowasiýa usullaryna gyzyklanma bildirýändigini aýtdy we türkmen kompozitorlary bilen şuňa meňzeş onlaýn duşuşyklary ýygy-ýygydan geçirmegi teklip etdi. Mugallym Şirin Allabaýewa daşoguzly sazandalarynyň arasynda ýaş kompozitorlaryň bardygyny aýtdy. Aýna Şirowa eserlerini Nury Halmammedowyň “Dutaryň sesleri” ady bilen geçirilýän Moskwa halkara festiwalynyň çäginde geçiriljek kompozitorlar bäsleşigine tabşyrmaga çagyrdy. Festiwalyň düýbüni tutujy kompozitor Mammet Guseýnowyň haýyşy boýunça Aýna Şirowa (kompozisiýa bäsleşiginiň emin agzalarynyň biri) ýaş zehinli ýazyjylary bu bäsleşige gatnaşmaga çekýär.

Bu onlaýyn maslahatda köp sorag boldy, käbir gatnaşyjylar hatda nobatlaryny hem alyp bilmediler. Şeýle hem bolsa internet arkaly ýygy-ýygydan, iň bolmanda onlaýn ýagdaýda duşuşmak kararyna gelindi.

ORIENT news

Foto: orient.tm