Biz ýakynlaşmagy ugur edinýäris

Hepdäniň anna güni Maryda TOPH (Türkmenistan-Owganystan-Pakistan-Hindistan) gaz geçirijisiniň gurluşygy meselelerine we taslamanyň sebitiň durmuş-ykdysady ösüşine edýän täsirine bagyşlanan halkara maslahat geçirildi – diýip, çäräni gurnaýjylar ORIENT-e habar berdiler.

Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Mary welaýatyndaky wekilligi tarapyndan Döwlet energetiki institutynda geçirilen bu çärä gatnaşmaga TOPH taslamasyna gatnaşyjy ýurtlaryň diplomatik wekilleri we taslamany durmuşa geçirmäge gatnaşýan hünärmenler çagyryldy.

Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň welaýatdaky wekilliginiň ýolbaşçysy Gadam Ilamanow öz çykyşynda TOPH taslamasynyň Aziýa sebitini gülletmäge we Owganystanyň durmuş-ykdysady ösüşini üpjün etmäge ägirt uly goşant goşjakdygyny nygtap geçdi.

Owganystanyň Türkmenistandaky işleri ynanylan wagtlaýyn wekili Fazal Muhammad Sabir häzirki wagtda Owganystanyň ykdysady goldawa mätäçdigini we gaz geçirijiniň gurulmagynyň uly goldaw bolup biljekdigini tassyklady. Üstünden TOPH geçmeli welayatlarda köpsanly kärhanalary açmak we müňlerçe iş ýerlerini döretmek meýilleşdirilýär, bu bolsa ilatyň ýaşaýyş derejesiniň umumy ýokarlanmagyny üpjün eder.

Häzirki wagtda owgan tarapy taslamany üstünlikli durmuşa geçirmek bilen baglanyşykly meseleleri çözmegiň üstünde işleýär. Bar bolan maglumatlara görä, ýakyn wagtda gaz geçirijiniň gurluşygy Owganystanyň çäginde başlanar. Birinji tapgyrda ol Gerat welaýatyna çenli uzap, ol ýerde türkmeniň tebigy gazyndan ýaşaýjylaryň üç milliondan gowragy peýdalanyp biler.

Owganystanyň çäginde taslamanyň birinji tapgyry durmuşa geçirilenden soňra, tutuş ýurduň ýaşaýjylary TOPH-yň durmuş-ykdysady taýdan täsirini görerler we duýarlar, ol ilatyň has-da uly goldawyna eýe bolar we has-da batly depginler bilen durmuşa geçirilmegi dowam eder – diýip, Fazal Muhammad Sabir ynam bildirdi.

Pakistanyň Türkmenistandaky ilçisi Irfan Ahmet duşuşykda – “TOPH gaz geçiriji we TOP (Türkmenistan-Owganystan-Pakistan) elektrik geçiriji taslamalary boýunça gepleşikleriň üstünlikli geçişi uly ynam döredýär” – diýip belledi.

Ilçi şu ýylyň ýanwar aýynda Türkmenistanyň wekilçilikli toparynyň Pakistanyň energetika ministrliginde TOPH we TOP taslamalary boýunça üstünlikli gepleşikleri geçirendigini ýatlatdy, netijede taraplar taslamalaryň durmuşa geçirilişini çaltlaşdyrmagyň tutuş sebitiň ösüşiniň bähbidi üçin zerurlygy barada ylalaşypdylar.

Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynyň Strategik barlaglar boýunça ylmy merkeziniň başlygy Şiri Şiriýew öz çykyşynda beýleki energiýa çeşmeleri bilen deňeşdireniňde, has arassa we arzan bolup durýan tebigy gazyň ykdysady netijeliligini belläp geçdi.

“Mawy ýangyjyň” Türkmenistandan TOPH taslamasyna gatnaşyjy ýurtlara goýberilmegini ýola goýmak olary senagatlaşmagy çaltlandyrmak, ykdysadyýete goşmaça maýa goýumlary çekmek, müňlerçe täze iş orunlaryny döretmek üçin zerur bolan çig mal gory bilen üpjün eder.

“Türkmengaz” Döwlet konserniniň TOPH taslamasyny durmuşa geçirmek boýunça bölüm müdiriniň orunbasary Baky Çaryýew taslamanyň gidişi barada gürrüň berdi. Hususan-da, gaz geçirijiniň deslapky tehniki taslamasyny API 5L, ASME B31.8, ANSI/API 780, ISO 31000:2018 we 18788 ýaly halkara ülňülerine laýyklykda taýýarlamak boýunça iş geçirildi.

Seýle-de, tehniki barlag we dürli gözleg işleriniň dokuzysy üstünlikli geçirildi.

Geçirilen işleriň netijesinde taslama goşmaça maýa goýumlaryny çekmäge gönükdirilen çäreler gurnalyp, olara iri maliýe gurluşlary gyzyklanma bildirip ugrady. Aziýa ösüş banky TOPH taslamasyny durmuşa geçirmek üçin 1,1 mlrd amerikan dollaryny goýmaga taýýardygyny mälim etdi.

Häzirki wagtda hökümet derejesinde TOPH gazgeçirijisiniň gurluşygyna gönükdirilen şertnamalaryň 25-isi baglaşyldy we bir kanun kabul edildi. Ylalaşyklaryň ýene 10-usynyň üstünde işlenilýär, Owganystan bolsa, “TOPH taslamasy barada” ýörite kanun taýýarlaýar.

Turbageçirijiniň gurluşygy üçin maddy-tehniki serişdeleri satyn almak we potratçylary çekmek boýunça bäsleşikler yglan edildi, emma olar 2020-nji ýylyň birinji ýarymynda çylşyrymly epidemiologik ýagdaý sebäpli, dürli tapgyrlarda wagtlaýyn togtadyldy. Taslama gatnaşmaga Ýewropanyň, Russiýanyň, Türkiýäniň, Saud Arabystanynyň kompaniýalary tarapyndan gyzyklanma bildirildi.

Çäräniň barşynda beýan edilen pikirleri we getirilen maglumatlary jemlemek bilen, TOPH taslamasynyň oňa gatnaşyjy ýurtlaryň ählisiniň hökümeti tarapyndan goldanylýandygyny aýtmalydyrys. Gazgeçiriji sebit üçin strategiki ähmiýete eýe bolup, Aziýa halklarynyň durmuş-ykdysady we ekologik abadançylygyna oňyn täsir edip biler.

ORIENT news